تاثير حس مكان در معماري بومي ايران

شهر مجموعه اي از عوامل زنده و پوياست كه عناصر و عوامل تشكيل دهنده محيطهاي آن اعم از ساختمانها، گذرها، ميادين و متأثر از روح خلاق ساكنان آن است. بنابراين سيماي كلي هر شهر نمودي كالبدي از تفكرات و جهان بيني فرهنگي شهروندان آن خواهد بود.از سوي «فضا» و «مكان» كه از مولفه هاي كالبدي و جداناپذير در شكل گيري شهرها در جوامع شهري هستند، با حضور انسان تعريف و براساس ادراك و دريافتهاي عيني و ذهني جلوه اي خاص از خويش عيان مي دارند، لذا جهانبيني و فرهنگ قوي و اجتماعي ساكنان [هر شهر] از عوامل بنيادين در دريافت و ادراك محيط پيرامون به هنگام حضور در فضا يا مكان خاص اگر واجد يا عاري از اصالت و ريشه اي بنيادين باشد، به فضا يا مكان [ياد شده] روح معنوي يا غيرمعنوي خواهد دميد.با عنايت به آنچه ياد شده مي توان برخي از فضاهاي معماري ايران (منظور گذشته است نه حال) را در زمره مكانهاي با اصالت ريشه اي و از عوامل مهم هويت ساز در سطح ملي دانست اما جاي اين سوال باقي است كه چرا در عصر حاضر (عصر پيشرفت تكنولوژي و علم) از خلق چنين آثاري كه داراي غناي معنوي و بعد هويتي هستند عاجز مانده ايم؟در اين پژوهش ابتدا به معني و مفهوم «مكان» يا «فضا» پرداخته و پس از بررسي حواس و ادراك به عنوان ابراز حياتي انسان در ادراك محيط به برخي از اندامهاي بومي ايران به صورت موردي اشاره خواهد شد. در نتيجه جهت حفظ و اعتلاي ارزشهاي ريشه اي و اصيل معماري به پيشينه ديرين آن مي بايست توجه و در اين راستا آموزش همگامي و دانشگاهي پيشنهاد مي گردد، زيرا حفظ چنين ارزشهاي هويت ساز توسط اين قشر و از طريق آموزش به نسلهاي آينده مفيد و موجب كاهش اثرات نفوذ فرهنگ و جهانبيني غرب و متعاقب آن جلوه گري مضامين آن در معماري و شهرسازي كشور خواهد بود.