اهميت و نور در ميزان شفافيت در مساجد اسلامي

روابط نزديك شفافيت و نور در معماري را ميتوان در عناصري مانند ارسي، گنبد، هشتي و ايوان -كه هر يك از آنها روابط مستقيمي با مفاهيمي مانند روزنه، تجزيه، انعكاس، رنگ و سايه دارند- پيدا كرد. در اين معماري، نورگيرها مهمترين و اساسي ترين ارتباط دهنده ي بين شفافيت و نور مي باشند كه نقش چند سطحي در فراهم كردن نور، ميدان ديد و يك ارتباط بين فضاي دروني و بيروني ايفا ميكنند. اين نورگيرها ممكن است در ساختمان پوششي را بسته به نيازها و خواسته ها سازنده يا استفاده كننده ايجاد كرده باشند؛ مانند ديوارها و يا سقف. براي مثال، نورگيرها در انواع مختلف ساختمانها از جمله مساجد، نفوذ روشنايي طبيعي روز را كه منجر به خلق فضايي معنويي ميشود؛ فراهم ميكنند. از چشم اندازهاي مختلف، از طريق يك ديدگاه مفهومي نسبت به شفافيت به عنوان يك مرز خاص بين داخل و خارج كه با گسترش طيف چشمي، حركت چشمي و فيزيكي ايجاد ميشود كه ميتواند منشأ مفهوم شفافيت را براي مفاهيم تداوم، ثبات، روشنايي و سيال بودن فضا تعريف كند. در اين بحث، پديدهي ساختاري و مفهوم معنويت و شفافيت در كنار نورگيرها -كه اهميت بيشتري دارند- مورد بررسي قرار ميگيرد. در واقع ميتوان تعداد زيادي از شبستانها را در ساختمانهاي ايراني نشان داد كه به منظور دستيابي به پيوستگي و روشني فضا يك مسير پيوسته از طريق فضاهاي معماري متعدد ايجاد ميكنند. از نقطه نظر ديگر و با در نظر گرفتن مصالح به عنوان مهمترين عنصر شفافيت در ساختمانها، ميتوان در ايران شيشه و سنگ را مورد اشاره قرار دارد. به عنوان مثال، مسجد جامع يزد، دارآلشتا، مسجد جامع اصفهان و شاه چراغ در شيراز، نمونه هايي هستند كه در آنها نور از طريق استفاده از مواد شفاف مانند سنگ مرمر روشن و يا شيشه رنگي فراهم شده است. با اين حال، وجود نور به واسطه ي شفافيت فيزيكي و فراتر از آن، به عنوان شفافيت معنوي در معماري ايران در حالي كه ميزان نور مناسبي را براي فضاهاي داخلي ايجاد ميكند؛ ميتواند حس معنويت و خلوص را ايجاد نمايد.