نگاهي به ابعاد عملكردي، بصري،حسي و اجتماعي كافه هاي شهر

انواع فضاهايي را كه در شهرهاي امروز ايران به پذيرايي با خوراكي هاي سبك و انواع دمنوش و نوشيدني هاي غيرالكلي اختصاص دارند مي توان به سه دسته اصلي تقسيم كرد: قهوه خانه هاي قديمي، كافي شاپ هاي بسته و كافه هاي شهري.در اين ميان،كافه هاي شهري نسبت به انواع ديگر در ارتباط پويايي با فضاي شهري قرار دارند و در آنها حضور مهمانان، معمولا محدود به فضاي داخلي نيست. اين كافه ها به همين دليل، از ابعاد مختلف بر فضاي شهري تاثير مي گذارند و پيوند آنها با فضاي شهري، كيفيتي خاص و اهميت بيشتري به آنها مي بخشد. بعد عملكردي اين كافه ها،امكان استراحت، ديدارهاي كاري و دوستانه را همراه با پذيرايي از شهروندان و گردشگران فراهم مي آورد و فضايي كارآمد براي رفاه همگاني ايجاد مي نمايد. ابعاد بصري و زيباشناختي آنها نيز هم تاثير مستقيم بر زيبايي جداره شهري و القاي هويت به سيماي شهر دارد و هم ديد از درون يا محوطه مقابل كافه را به منظره و محيط پيرامون مقدور مي سازد.حواس ديگر انساني مانند بويايي، شنوايي و البته چشايي هم از كافه تاثير مي پذيرند و افزون بر اينها يكي از مهمترين ابعاد اين فضاها، جنبه هاي روانشناسانه و ايجاد حس تعلق در مخاطبان است.همچنين كافه ها توان قابل توجهي در تقويت بعد اجتماعي فضاهاي شهري دارند و محيط مناسبي براي حضور مردم در كنار يكديگر به شمار مي روند. متاسفانه اغلب پاتوق هاي مدرن شهرهاي ايران، از نوع كافي شاپ هاي بسته هستند و در كافه-هاي شهري نيز، توان فضاها، براي تعامل اجتماعي و تقويت غناي حسي شهر تقريبا ناديده گرفته شده است.بسياري از فضاهاي قديمي مشابه مانند چايخانه ها نيز از شكل اصيل خود فاصله گرفته و به فضاهايي اغلب ناخوشايند و بدون كمترين ملاحظات بصري و حسي تبديل شده اند كه نمي تواند در تقويت ابعاد اجتماعي و روانشناسانه فضاهاي شهري نقش مناسبي ايفا كنند. با توجه به كاهش تدريجي بسياري از ويژگيهاي مطلوب و آرماني فضاي شهري در شهرهاي بزرگ ايران، استفاده درست از كافه ها به عنوان پاتوق و افزايش حضور آنها در فضاي شهري و پيشگيري از تبديل آنها به فضاهايي بسته ، محدود و تك بعدي ، مي تواند نقش مهمي در ارتقاي حس مكان و بهبود كيفيت فضاهاي شهري داشته باشد. براي دستيابي به چگونگي استفاده درست از اين كافه ها،بايد ابعاد عملكردي، بصري، حسي، روانشناختي و اجتماعي آنها بررسي شود و الگوي موثر آن در همه ابعاد معرفي گردد. فضايي كه بتواند در بعد بصري و حسي بر زيبايي و غناي حسي فضاي شهري بيفزايد، داراي نقش موثري در ايجاد حس تعلق به شهر و تشويق به جمع گرايي در مردم باشد و تمايل مردم را به تعامل اجتماعي و حضور در كنار يكديگر افزايش دهد.