هويت يابي و كاركردشناسي نظام اخلاقي اسلام

كار آمدي اخلاق در جامعه دینی آن گاه معنا می یابد كه واجد دو ویژگی باشد، نحست آن كه اخلاق در زیر شاخه هاي دین خود را باز شناسد و دیگر آن كه به ارزشهاي اخلاقی در قالبی نظام مند نگریسته شود، نه صرف گزاره هاي پراكنده و غیر ارگانیك. از این رو در هویت یابی نگاه سیستمی، اخلاق همانند اعتقادات و احكام در درون خانواده دین خود را می یابند و برهم اثر می گذارند. نظام اخلاقی دین داراي اضلاع سه گانه است كه عبارتند از عناصر، خاستگاه وهدف و تفاوت ماهوي نظام اخلاقی اسلام و اخلاق سكولار یكی در منشا ودیگري در كاركرد و هدف است. وجه مشترك آن ها تنها در افعال اخلاقی است كه از این نظر نیز میان آن ها تفاوتی اساسی مطرح است. شاخصه هاي مبنایی نظام اخلاق دینی عبارتند از: خدامحوري به معناي این كه هستی و اساس همه چیزدرعالم، به ذات مطلق و لا یتناهی خداوند باز می گردد. واقع گرایی و نفی نسبی گرایی اخلاقی اینكه ایدئولوژي ارزشی نیست جز آنچه برگرفته است از جهان بینی اخلاقی، جامع گرایی به معنا ي دربردارنده بودن ویژگی هاي وجودي انسان و بر قراري انسجام درونی میان آن ها، توجه به حسن فعلی و فاعلی وهمچنین دفاع عقلانی از اخلاق به معناي نقش حمایت گرایانه حسن و قبح عقلی از ثبات ارزش هاي اخلاقی. در مساله كاركردهاي دین در نظام اخلاقی، می توان از ایضاح مفاهیم اخلاقی، ضمانت در اجراء، غایت مندي اخلاق دینی، مدیریت اخلاق انسانی درمهار و كنترل نفسانیات و رذائل اخلاقی نام برد.