نقل قول هاي فرهنگي ايرانيانِ متاثر از روايات شرق شناسان غربي

مسئله هويت فرهنگي ايرانيان محل مناقشه بسياري است. دشواري در تعريف مختصات و ويژگي‌هاي آن يكي از علت‌هاي پيچيدگي بحث در اين مورد است. ايران در طول سال‌هاي طولاني زيست‌پذير بودن و با اتكا به غناي فرهنگي و موقعيت خاص جغرافيايي خود توانسته به مثابه هاضمه‌اي قدرتمند، فرهنگ دولت‌هاي مهاجم و بسياري از ملل را در خود هضم نمايد و فرآورده‌اي جديد به وجود آورد كه شبيه هيچ‌كدام از آن‌ها نيست. اين فرهنگ كه نمود آن را در پديده‌هاي مختلف اجتماعي و سياسي و علي‌الخصوص معماري مي‌توان مشاهده كرد، با فراز و نشيب‌هاي بسياري همراه بوده و در سده‌هاي اخير دوران افول خود را تجربه نموده است. شكست ايرانيان در نبردها با روسيه و گسترش تعاملات با كشورهاي استعمارگر، ايرانيان را متوجه عقب‌ماندگي خود نمود. تلاش ايرانيان براي شناخت علت‌هاي عقب‌ماندگي از يك سو و روايات متعدد شرق‌شناسان از ضعف اخلاقي و فرهنگي ايرانيان از سوي ديگر، موجب شد تا انديشمندان و پژوهشگران ايراني علت‌هاي مختلفي را براي اين عقب‌ماندگي ذكر نمايند. در اين ميان تاثير نوشته‌هاي شرق‌شناسان غربي و به خصوص جيمز موريه با داستان ماجراهاي حاجي‌باباي اصفهاني انكارناپذير است. موريه در حاجي باباي اصفهاني با استفاده شيوه روايي به ترسيم وضعيت جامعه ايران در دوران حكومت فتحعلي شاه قاجار مي‌پردازد و ايرانيان را افرادي خبيث و توام با رذايل اخلاقي جلوه مي‌دهد. انديشمندان ايراني نيز متاثر از اين ديدگاه اغلب ريشه عقب‌ماندگي را در خصوصيات فرهنگي ايرانيان مي‌دانند و ميان اين خصوصيات و بيماري‌هاي مبتلا به آن تمايزي قائل نمي‌شوند. اين نوشتار با رويكرد تاريخي-تفسيري و مبتني بر راهبردهاي كيفي نگارش گرديده و به تاثير نقل قول‌هاي فرهنگي ايرانيان از روايات شرق‌شناسان پرداخته است. اين بحث مي‌تواند مقدمه‌اي بر تاثيرگذاري عوامل فرهنگي بر معماري دوره‌ي معاصر باشد و علت بسياري از گسست‌ها در شيوه‌هاي معماري را توضيح دهد.