بررسيِ تأثير و تأثّر نحويان فارس و عرب (مطالعه موردي: خليل بن احمد و سيبويه در الكتاب )

أخذ و عطا و تأثير و تأثّر با رعايت شرايط و با در نظر گرفتن فوايد و منافع غير قابل انكار آن، از جمله عوامل غناي انديشه بشري و از اسباب و راهكارهاي رشد و بالندگي انسان هاست. خليل بن احمد فراهيدي كه او را دانشمندي عماني و يا ايرانيِ تبعه عمان دانسته اند، سِمت استاديِ سيبويه را دارد؛ همو كه أمالي خليل بن احمد را تحرير مي نمود و آنها را ثبت و ضبط مي كرد. اما با وجود شاگرديِ سيبويه، الكتابِ او را قرآن النحو مي خوانند و خالق آن را نحويِ بزرگِ زبان عربي مي دانند. سيبويه با، هنر خويش، أماليِ خليل را تحرير و تبويب نمود، آنها را در كنار افكار و آراي خويش كه گاه مخالف نظر استاد نيز بود، قرار داد و به آنها انسجام و كمال بخشيد. لذا ديگراني كه پس از وي پا به ميدان نهادند چيزي به الكتاب نيافزودند، و بلكه خود را مشغول شرح و تحليل آن يافتند. جستار حاضر كه به شيوه توصيفي- تطبيقي به رشته تحرير در آمده، در پي آن است تا ضمن معرفي مختصر خليل بن احمد و سيبويه و بيان انديشه هاي ايشان، آثار تأثير و تأثر را در الكتابِ سيبويه به نمايش گذارد. از جمله نتايج حاصله در اين گفتار آن است كه: اصل تأثير پذيريِ سيبويه از خليل را نمي توان انكار كرد، اما در مقابل، از نقش و جايگاه ويژه ي سيبويه هم، نمي توان غافل شد.