بازتاب آراء و انديشه هاي سيد جمال الدين اسدآبادي در اشعار محمد مهدي جواهري

موقعيت خاص¬جغرافيايي حوزه خليج فارس و برخورداربودن از ثروتهاي عظيم نفتي، اين منظقه را هدف سلطه طلبي و استعمارگري غربي ها قرار داد و سبب گرديد تا تاريخ پر فراز و نشيبي براي ملت هاي اين منطقه در قرن نوزدهم رقم بخورد. در چنين شرايطي بسياري از شاعران همچون جواهري دست به قلم برده و اشعارشان را وقف وطن و مبارزه با استعمار و استبداد قرار دادند. استراتژي جواهري بر بيداري مشرق زمين و وحدت مسلمانان استوار بود. جامعه ي ايده آل او جامعه اي بود كه وحدت بر سراسر آن حاكم باشد و اختلاف هاي نژادي، زباني، منطقه اي و فرقه اي بر اخوت اسلامي آنها فايق نگردد. وي تحت تاثير افكار سيد جمال، ريشه و اساس مسائل ملت هاي شرقي را در استبداد داخلي و استعمار خارجي يافته بود و از بين رفتن اتحاد اسلامي را، وجود حاكمان فاسد دانسته و پادزهر اين درد را وحدت ملت هاي مظلوم شرق مي دانست. در واقع مشرق موضع اهتمام مشترك جواهري و سيد جمال بوده است. جواهري معضل جامعه را همچون سيد جمال در چهار چيز مي دانست : 1- استبداد 2- استعمار 3- تفرقه 4- عدم آگاهي و علم نسبت به نياز زمان. بنابراين هر دو شخصيت با نهادينه كردن انديشه هاي ضد استعماري و استبدادي و با تكيه بر جايگاه دين به عنوان عامل بنيادي در اصل وحدت و با آگاهي دادن به مردم ، نقش مهمي در رهايي مشرق زمين از استعمار و استبداد داشتند. آنچه سطح فكري دو شخصيت را به هم نزديك مي كند روحيه آزادمنشي و فرهنگ اسلامي آن دوست. اين مقاله بر آن است تا با عنايت بر فرهنگ ديني و اسلامي مشترك و با رويكرد تحليلي - توصيفي به نقد و تحليل اشعار جواهري و تاثير آراء و انديشه هاي سيد جمال بر افكار او بپردازد.