بررسي و تحليل اشعار اقبال لاهوري از ديدگاه مكتب «باروك»

مولانا محمد اقبال لاهوري(1867- 1939) شاعر پارسي گوي پاكستان است. او بي گمان بزرگ ترين منظومه سراي عرفاني، حكمي و نامدارترين شاعر شعر فلسفي و مذهبي و غزل پرداز فرهنگ و ادب شبه‌قاره ، به ويژه پاكستان است. مكتب باروك شيوه اي زيباشناختي است كه ازويژگي‌هاي بارز اين مكتب در عرصۀ درون مايه ،«استحاله» و «حركت» است كه در آن سخن از دگرگوني پديده هاست كه به ظاهر ثباتي ندارند، ولي در همديگر فرو رفته و با هم در مي آميزند و تغيير شكل مي دهند. جنبش و پويايي و سادگي ساختار شعري و آشنايي زدايي از ويژگي‌هاي مكتب باروك درشعر است. از ديگر مختصات مكتب باروك، نگاه متفاوت شاعر به طبيعت است. اقبال لاهوري نيز در شعر، به شكل ظاهر واژه ها و آرايش كلامي توجّه مي‌كند و در كاربرد واژه هاي زيبا مي كوشد. نو آفريني، تحرّك زمان و مكان و جهان گذران، تصاوير پويا و متحرّك، مرگ انديشي، صحنه نمايش، اغتنام فرصت، هنجارشكني، ابهام، دانش اندك بشري، آزادي بيان، پارادوكس وتناقض نما ومبارزه با نابساماني ها وناهنجاري هاي اجتماعي را مي‌توان از مؤلّفه هاي مكتب باروك در شعر اقبال دانست. افزون براين، ويژگي‌هايي مانندعدم تقليد وتكرار، پرداختن به مسايلي مانندِ متافيزيك وكشف رازهاي جهان هستي ازجمله مؤلّفه هاي مكتب باروك است كه در اشعاراقبال لاهوري هم نمود دارد. مقالۀ حاضر تلاش دارد تا به شكل توصيفي- تحليلي و مبتني برابزاركتابخانه اي به بررسي و تحليل مختصات مكتب باروك در اشعار او بپردازد.