بررسي هنجارگريزي در اشعار اقبال لاهوري(با تكيه بر زبور عجم)

يكي از انحرافات از مولفه هاي زبان هنجار، انحراف از قواعد حاكم بر آن است كه فراهنجاري يا هنجارگريزي نام گرفته است. هنجارگريزي از موضوعات مهم نقد ادبي نوين به حساب مي آيد كه از موثرترين روشهاي برجستگي زبان در شعر و نثر است و بسياري از شاعران و نويسندگان از اين فرآيند بهره گرفته اند. يكي از شاعراني كه از روش هنجارگريزي براي برجسته سازي شعر خود بهره گرفته است، اقبال لاهوري است. در اين مقاله، محدوده مطالعه در برگيرنده انواع قالب هاي شعري موجود در زبور عجم است. اطلاعات آماري اين نوشتار از طريق محاسبه ي رويداد هر مورد هنجارگريزي گردآوري شده و به صورت نموداري نمايش داده شده است. نتيجه بررسي داده ها نشان داد كه ميزان تكرار هنجارگريزي واژگاني (7.095)، نحوي (4.599)، آوايي (17.345)، زماني (15.768)، سبكي (1.576) و معنايي (25.886) است. بر اين اساس اقبال لاهوري از تحولات برجسته سازي كلامي از نوع عدول از هنجار، در زبور عجم، استفاده كرده و هنجارگريزي معنايي پربسامدترين شگرد هنري وي و مهمترين ويژگي سبكيش در اين زمينه است.