بررسي تحليلي زبان حال در اشعار اردو ، فارسي علامه اقبال لاهوري

زبان حال در فرهنگ معين وضع و حال شخصي كه از انديشه و نيت و احوال دروني حكايت كند تعريف شده است .بنابراين زبان حال انديشه يا خواست يا حالتي است كه انسان در دل دارد ولي به لفظ و عبارت بيان نمي كند . در اصل زبان حال سخني است اسرار آميز كه به گوش سر شنيده نمي شود بلكه فقط كساني كه خود به اين درجه رسيده و گوش دل يا سر ايشان گشوده گشته است قابل درك است . گاهي شرح حال و بيان دروني از زبان انسان ،حيوان ،يا نبات و جماد شنيده مي شود .زبان حال در تمدن قديم بين النهرين در پيكار هاي سومري و اكدي در متون قديم يهودي ، در متون سرياني ،فابلهاي ازوپ در ادبيات قبل از اسلام از پيكار نخل و بز در درخت آسوريك تا پرسش و پاسخ دانا و مينوي خرد نيز به چشم مي خورد .اين شيوه از شگرد ادبي يكي از قديمي ترين و متداولترين ژانرهاي ادبي است كه از قرن ششم هجري به بعد در ادب فارسي مشهود مي شود و در آثار رودكي تا خيام ،عطار، شيخ اشراق سهروردي و فخر الدين عراقي و مولوي و سعدي مورد استفاده قرار مي گيرد .گاهي در زبان حال دو يا چند شخصيت خيالي اعم از انسان و يا غير با يكديگر مجادله و يا منازعه مي كنند به همين دليل گاهي برخي شاعران آن را پيكار و برخي آن جدال نيز خوانده اند از اين شيوه و ژانر ادبي كه در اشعار فارسي و اردوي اقبال به وضوح ديده مي شود هيچ سخني در تحقيقات و نقد زبان اردو از زبان حال تا كنون به ميان برده نشده است . اين پژوهش به بررسي نفوذ زبان حال در اشعار علامه اقبال با استناد و اثبات تاثير اين شگرد ادبي در ادبيات اردو به ويژه در آثار وي خواهد پرداخت .