تفاوت معنويت در اصطلاح روان شناختي و ادبيات قرآني؛ الزام ها و كاركرد هاي تعريف اسلامي معنويت

هدف از اين پژوهش كه با روش كتابخانه اي انجام شده است، بررسي تفاوت بين معنويت مورد قبول اسلام و معنويت به معناي رايج در روان شناسي است. اين تفاوت كه از راه بررسي مباني معنويت اسلامي به دست آمده نشان مي دهد آنچه در دين اسلام به عنوان معنويت مورد پذيرش و تأييد است، معنويتي است كه به طور تمام و كمال برخاسته از خود اسلام و موافق با توحيد قرآني باشد. يافته ها نشان مي دهد مطابقت يك مفهوم با توحيد به صورتي كه قرآن بيان كرده است، موجب هماهنگي آن مفهوم با تمام آنچه در هستي وجود دارد مي شود. همچنين، يافته ها بر آنند كه مطابقت با توحيد و تمام آنچه وجود دارد، به معناي مطابقت با اسلام نيز خواهد بود. از سوي ديگر، معنويت در روان شناسي در ابعاد كلي خود با چارچوب اسلامي هماهنگي ندارد و شامل انواع بي شماري از اديان، ارزش ها، تجارب، تقدس ها و ... مي شود. اين مطلب ما را به اين نتيجه مي رساند كه در معنويت روان شناختي ، لازم است افزون بر آنچه به عنوان كاركرد هاي معنويت در تعالي روان در نظر گرفته مي شود به مباني نظري آن معنويت توجه ويژه اي صورت بگيرد. مطابق يافته ها اگر معنويت با چارچوب هاي اسلامي كه مهم ترين آن توحيد قرآني است همخوان باشد، منجر به هماهنگي محتواي آن معنويت با متغير هاي موجود از جمله انسان مي شود. اين هماهنگي هم از لحاظ فني و هم از لحاظ اخلاق حرفه اي داراي اهميّت است ،زيرا هماهنگي بيشتر بين معنويت، انسان و ساير متغير هاي موجود، احتمالاً باعث نتايج بهتر و كم آسيب-تر در مداخله خواهد شد.