بررسي تطبيقي و تحليلي آراء تفسيري علامه معرفت و ابن عاشور ذيل آيه امامت

تحقيق حاضر به دنبال تطبيق و تحليل آراء تفسيري علامه معرفت و ابن عاشور (مفسر بزرگ و معاصر اهل سنت)، ذيل آيه «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ»(بقره/124)، به روش كتابخانه اي است. مفسران مذكور، تفاسير مختلفي از واژه هاي امامت و ظالمين ، ارائه كرده اند؛ علامه معرفت مراد از امام را پيشواي معصوم واجب الاطاعه در امور ديني و دنيوي مي داند كه مقامي والاتر از رسالت و نبوت دارد ولي ابن عاشور مراد از امام را در آيه شريفه، رسول مي داند و معتقد به جواز انجام گناهان صغيره براي رسول است. اما به نظر مي رسد حضرت ابراهيم(ع) قبل از ابتلائاتش رسول بوده است و مقام امامت ايشان، جداي از مقام رسالت است؛ زيرا رسول كسي است كه ملائكه در بيداري بر وي نازل شده و با او صحبت كنند(با توجه به روايات)، و نزول ملائكه بر ابراهيم(ع) و بشارت به فرزنددار شدنش در بيداري نشانه رسالت او قبل از ابتلائاتش است؛ علاوه بر آن حمل واژه امام بر معناي رسول(خلاف ظاهر آيه)، بدون قرائن معتبر عقلي و نقلي مردود بوده و از مصاديق تفسير به رأي به شمار مي آيد. از ديگر سو، با توجه به اطلاق واژه الظالمين ، نمي توان بدون قرينه معتبر آن را محدود به گناهان كبيره و شرك نمود و گناهان صغيره را از اطلاق آن خارج كرد؛ بر اين اساس، مراد از عبارت ياد شده، عصمت از هر گونه ظلم و گناه است؛ شايان ذكر است از نظر عقلي نيز اعتقاد به جواز انجام گناهان صغيره براي امام يا رسول موجب سلب اعتماد مردم از آنان -شده و نقض غرض بعثت رسل را به همراه دارد كه در نزد متكلمين شيعه و جمعي از متكلمين اهل سنت، عقيده نادرستي مي باشد. بنابراين مراد از امام، پيشواي معصومِ واجب الاطاعه در امور ديني و دنيوي است.