ارزيابي تطبيقي اعجاز بياني در انديشه علامه طباطبايي و علامه معرفت

مقاله حاضر به ارزيابي تطبيقي اعجاز بياني در ديدگاه علامه طباطبايي و علامه معرفت اختصاص دارد. اعجاز بيانى بيش‏تر به جنبه‏هاى لفظى و عبارات به كار رفته و به ظرافت‏ها و نكته‏هاى بلاغى قرآن نظر دارد؛ علامه طباطبايي و علامه معرفت با عطف توجه به اين وجه اعجاز به تبيين آن پرداخته و آيات سيزدهم و چهاردهم سوره هود و همچنين آيات سي و هشتم و سي و نهم سوره يونس را تحدي به نظم و بلاغت قرآن دانسته اند. لكن اعجاز قرآن از ديدگاه اين دو انديشمند منحصر به اين وجه نيست به گونه اي كه اعجاز عام قرآن به تمام خصوصيات آن بازگشته و مجموعه لفظ و معنا را شامل مي شود . ترتيب نزول آيات تحدي نيز بر همين مهم اشاره دارد. از سوي ديگر ميان نوع اعجاز و مخاطبان تناسب وجود دارد؛ به گونه اي كه هر وجه اعجازي در برهه اي از زمان كارآمد است همچون اعجاز بياني كه در عصر نزول قرآن همخوان با بلاغت بي نظير عرب در آن روزگار بوده است. بر اساس آيات تحدي و مدلول هاي آن، هر دو انديشمند اهم امتيازات قرآن را مربوط به معاني و مقاصد آن دانسته وقائل به برتري اعجاز محتوايي بر اعجاز بياني هستند. علامه معرفت با ديدگاه علوم قرآني به بيان جزئيات بيشتر اعجاز بياني پرداخته و عناصر موثر آن را در دوازده مورد همچون:تعابير لطيف و دقيق قرآن،تازگي سبك قرآن،هم آوايي موسيقي قرآن و ...تبيين مي نمايد. تنها تفاوتي كه در ميان آراء اين دو انديشمند ديده مي شود،تفاوت در ترتيب نزول آيات تحدي است اما در مفاد تحليل هاي بعدي تفاوت چشمگيري ديده نمي شود.