روش شناسي نقد روايات تفسيري از ديدگاه آيت الله معرفت(ره)

نقد روايات تفسيري و بكارگيري روش هاي كارآمد در اين زمينه همواره يكي از مهم ترين موضوعات مورد توجّه محدثان، مفسران و محققان حوزه ي مختلف علوم اسلامي بوده است. استاد عاليقدر، جناب آيت الله محمّد هادي معرفت(ره) از جمله ي بزرگ ترين انديشمنداني است كه به نقد و سنجش روايات تفسيري اهتمام و عنايت ويژه داشته و در آثار خود هم از جهت جنبه ي نظري و هم به لحاظ بُعد عملي به اين موضوع پرداخته اند. با توجّه به اين مسأله، در اين پژوهش تلاش شده است با كاوش در ديدگا ه هاي نظري استاد، و نيز با بررسي روش هاي عملي ايشان براي نقد روايات، شيوه ها و روش هايي كه اين مفسر بزرگ به كار برده اند مورد تحليل قرار گيرد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، استاد معرفت(ره) براي اعتبارسنجي و ارزيابي روايات تفسيري از دو شيوه ي «نقد سندي» و «نقد محتوايي» بهره برده است. از نظر ايشان، بررسي سند روايت امري ثانوي و قضيه اي جانبي است، در حالي كه بررسي محتواي روايت از اولويت برخوردار است. به همين سبب، ايشان در كنار بررسي سندي، روش هاي متنوعي از جمله «عرضه ي روايت بر قرآن»، «عرضه ي روايت بر سنّت قطعي معصومان و روايات معتبر»، «عرضه ي روايت بر اصول و بديهيات عقلي»، «عرضه ي روايت بر قوانين ثابت و مسلّم علمي» و «اعتبارسنجي بر اساس واقعيت هاي تاريخي» به كار گرفته اند. از اين منظر مي توان رويكرد ايشان را در زمينه ي نقد و تنقيح روايات تفسيري موفق و كارآمد دانست.