بررسي تصاوير فلكي بر ساخته از سفالينه ها در ديوان خاقاني

يكي از كاركردهاي سُفالينه ها در ديوان خاقاني، كمك به آفرينش تصاوير فلكي است. هستۀ مركزي اين تصاوير را معمولاً يك يا دو سُفالينه شكل مي دهد، دركنار اين سفالينه ها، يك يا چند عنصر از عناصر فلكي يا معلومات كيهاني قرار مي گيرد، سپس براي باور پذيري بيشتر اين تصاوير، اطلاعات ملموس از مشاهدات مستقيم خاقاني از آداب و رسوم و سنتّ هاي جاري زندگي روزگار وي؛ به بيت افزوده مي شود و در نهايت مجموعۀ اين معلومات به كمك عناصر بلاغي (استعاره، تشبيه، كنايه و...)، به يك تصوير ادبي ارتقاء مي يابد. سئوال اصلي اين پژوهش اين است كه سُفالينه ها چه نقشي در آفرينش تصاوير فلكي در شعر خاقاني دارد؟ اين مقاله به روش كتابخانه اي صورت پذيرفته است. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي ساختار اين نوع تصاوير و دسته بندي نوع سفالينه ها، نوع عناصر فلكي، نوع مشاهدات عيني باورپذير و نوع تصاوير بلاغي مورد استفادۀ خاقاني در اين ابيات است. نتايج اين تحقيق نشانگر آن است كه خاقاني، در آفرينش اين تصاوير، بيش از آن كه متكّي به خيال و خيال پردازي باشد يا به فكر وارد كردن معلومات گستردۀ خود باشد، از مشهودات عيني و عناصر زنده و پوياي اطراف و دور و بر خود كمك گرفته است.