خطابه هاي پادشاهان در شاهنامه ي فردوسي

در شاهنامه ي فردوسي، موضوعات گوناگوني وجود دارد كه اهمّيت فراواني دارند و در اين ميان «خطابه » يكي از موضوعاتي است كه از درخشش ويژه اي برخوردار است. خطابه، نقش هاي گوناگوني را در داستان هاي حماسي شاهنامه رقم زده و مضامين مختلفي را به خود اختصاص داده است. در مقاله ي پيش رو، «خطابه هاي پادشاهان» در شاهنامه ي فردوسي از دو منظر موضوع و لحن بررسي مي شود. شاهان در مواقع مختلف و در شرايط گوناگون، شروع به خطابه مي كردند و مقصود خود را از اين طريق به زيردستان منتقل مي كردند. در شاهنامه اكثر پادشاهان در هنگام جلوس و به تخت نشستن، شروع به سخنراني مي كردند و يا درباره عدالت و دادورزي، بخشش به مردمان داد سخن مي داده اند. گاهي نيز قبل از شروع جنگ و يا در حين جنگ به خطابه مي پرداختند و افراد خود را به كينه توزي و خون-خواهي تشويق مي كردند. گاه لحن خطابه ها آمرانه بود اما غرض امر نيست بلكه در پرده امر بازگو شده است و گاهي نيز كه لحظه مرگ آنها فرا مي رسيد به وصيت زيردستان با لحني تعليمي-اندرزي به پند و اندرز آنان مي پرداختند گاه موضوع خطابه ها مفاخره است و پادشاه خود را برتر از همه ميداندو يا با انجمني كه متشكّل از موبدان، خردمندان، پهلوانان و بزرگان بود در امور مختلف مشورت مي كردند. در اين مقاله كه به شيوه ي كتابخانه اي انجام شده و اهمّيت آن در شناخت وضع سخنوري در ايران باستان و آشنايي با موضوعات و لحن هاي خطبه هاي پادشاهان در شاهنامه ي فردوسي است، محور خطبه ها مورد بررسي قرار گرفته است.