معرفي مهم ترين منظومه هاي غناييِ قرون هفت تا سيزده (از امير حسيني هروي تا رفعت سمناني)

اين مقاله به معرفي و تحليل مهم ترين منظومه هاي غناييِ يازده تن از شاعران فارسي زبان از قرن هفت تا سيزده مي پردازد. بعضي از منظومه هاي مورد بررسي مانند ليلي و مجنون جامي آثار شاخصي هستند، اما بيشتر آن ها مثنوي هاي غناييِ كمتر شناخته شده اي هستند كه تاكنون تحقيق جامعي راجع به آن ها صورت نگرفته است. اين مقاله به روش توصيفي و تحليلي نگاشته شده است. نتايج به دست آمده نشان مي دهد موضوع عشق در منظومه هايي مانند «رمز و ايما» و «ناظر و منظور» عرفاني است و در آن ها خلاصه اي از سير و سلوك عارفانه ارائه شده است. منظومه هاي «سي نامه» و «محب و محبوب» به شيوه ي ده نامه هاي قرون هفتم و هشتم سروده شده كه حاوي نامه هاي ميان عاشق و معشوق است. دو مثنويِ «حسن و دل» و «شمع و پروانه» داراي قصه اي تمثيلي و اسطوره اي اند كه انديشه‏ها و نمادهاي عرفاني را به گونه اي سمبليك مطرح كرده اند. همچنين منظومه هاي «ليلي و مجنون»، «يوسف و زليخا»، «خسرو و شيرين» و «فرهاد و شيرين» مثنوي هاي عاشقانه اي اند كه به بيان مضامين عشق و هجران، وصال و فراق، تسليم و تقدير و جبر و اختيار پرداخته اند. دو منظومه ي نل و دمن و زهره و منوچهر خصلت ترجمه اي دارند؛ اولي ترجمه ي منظوم قسمتي از داستان مهابهاراتا است و دومي برگرفته از داستان «ونوس و آدونيس» شكسپير است كه ريشه در اساطير يوناني دارد. هر دو اين منظومه ها با نمونه هاي اصلي خود تفاوت هايي دارند و متناسب با مسائل فرهنگي و بومي ايران نسج يافته اند.