تحليل انديشه وحدت وجود در دفتر اول مثنوي

انديشه وحدت وجود يكي از انديشه هاي مطرح در تاريخ عرفان اسلامي است و تعداد كمي از اصطلاحات صوفيه به اندازه اين اصطلاح شهرت دارد. اولين تعريف مشروح و روشن اين اصطلاح را غالباً به ابن عربي منسوب مي كنند، شخصيتي كه تأثير زيادي بر عارفان بعد از خود گذاشت و عرفان را به صورتي نظري تدوين كرد. او معتقد است هيچ چيز جز خدا وجود ندارد و وجود مطلق از آنِ خداست. البته اين تعريف بر گرفته از شعار لا اله الّا الله است و مسلماً قبل از ابن عربي افرادي بوده اند كه چنين برداشتي داشته اند و نمي توان گفت كه هر كس كه چنين برداشتي دارد از او تأثير پذيرفته است. در اين مقاله كه به بررسي و تحليل انديشه وحدت وجود در دفتر اول مثنوي خواهيم پرداخت، برآنيم تا مشخص كنيم كه اولاً آيا مولانا قائل به انديشه وجودي است يا خير؟ اگر به اين انديشه اعتقاد دارد؛ آيا در بيان آن از ابن عربي تأثير پذيرفته است يا خير؟ دو ديدگاه در اين مورد وجود دارد، ديدگاهي كه معتقد است مولوي از ابن عربي تأثير پذيرفته است و ديدگاهي كه معتقد است سخنان مولوي موافق سخنان ابن عربي است نه اين كه متأثر از آراي ابن عربي باشد. ديدگاهي نيز اخيراً مطرح شده است كه مولانا را بيشتر وحدت شهودي مي داند تا وحدت وجودي. كه در اين مقاله به بررسي اين ديدگاه ها با استفاده از ابيات دفتر اول مثنوي خواهيم پرداخت.