عنوان مقاله :مقايسه كاركرد وساختمان فعل درسياست نامه وقابوس نامه

سادگي و رواني برجسته ترين ويژگي روح بلند آثار تعليمي و اندرزي در زبان فارسي است. هر فعل، مهمترين ركن جمله و پايه آن است كه ساختماني ساده يا غير ساده دارد. دلالت بر كار مي كند يا نمي كند. بررسي ساختمان فعل در يك اثر، مي تواند گوياي نحوه ي انتقال مفاهيم آفريننده اثر و حتي دغدغه هاي وي براي برقراري ارتباط مؤثر با مخاطبش باشد. كيكاوس وشمگير در كتاب قابوس نامه با بيان اندرزهاي گوناگون سعي در آموزش مؤثر امور به خوانندگان دارد.و مبناي كلامش را با بيان مفاهيم ذهني و مقصود خود، بر ساختمان فعل هاي ساده قرار مي دهد و خواجه نظام الملك نيز در سياست نامه خود كه براي پادشاهان و نحوه و شيوه عمل آنها و نصيحتشان براي پيشبرد امور سياسي نوشته است مبناي كلامش را بر ساختمان فعل هاي ساده قرار داده است. اما اين سادگي نسبت به قابوس نامه كمتر است . و هر جا كه مفهوم پيچيده تر مي شود به فعل مركب و پيشوندي روي مي آورند اما درصد فعل هاي مركب و پيشوندي در سياست نامه بيشتر نمايان مي شود .ساختمان افعال مي توانند حركت و سكون و درون گرا يا برون گرا بودن نويسنده اثر و جامعه اي كه اثر در آن نوشته شده را نيز به مخاطب نشان دهد. و آن گونه كه از افعال بر مي آيد هر دو نويسنده آثار روحيه اي برون گرا دارند اما در قابوس نامه و افعالش اين برون گرايي كمتر است .و در سراسر اين دو كتاب ميان نفس عمل با ساختمان افعال آن، رابطه اي منطقي برقرار است.