اعتراض به نظام مرد سالاري در ميان شاعران زنِ معاصر ايران و مصر (بررسي موردي: اشعار پروين اعتصامي و عائشه تيموري)

اعتراض نسبت به ديدگاه هاي ظالمانه و تبعيض آميز پيرامون زن و محروم نمودن او از حقوق فردي و اجتماعي اش، بر مبناي ديدگاه هاي سنتي و مبتني بر مرد سالاري، همواره يكي از موضوعات مهم، در عرصه شعر و ادب معاصر فارسي و عربي بوده است، و در اين ميان، ادبا و شعراي زن، نقشي اساسي در اين زمينه ايفا نموده اند. اين گروه، تمام توان هنري، ادبي، و احساس انساني خويش را به كار گرفتند تا پايه و اساس مردانه نگريستن به امور و از جمله ادبيات را بر هم بزنند و نظام اجتماعي و سياسي مرد محوري را دستخوش دگرگوني سازند، و در اين راه توفيق هاي چشم گيري كسب نمودند. اين گرايش، هرچند گاهي دچار افراط گرديد، اما تحولي بنيادين و مثبت، در دفاع از حقوق پايمال شده زنان به شمار مي رود. شاعر مشهور ايراني، پروين اعتصامي، و شاعر نامدار مصري، عائشه تيموري، از پرچمداران اين نهضت آزادي بخش به شمار مي روند. اين دو، در آثار هنري خويش، گاه به صورت صراحت و گاه نيز با اشاره، زبان به انتقاد از ناهنجارهاي رفتاري نسبت به زنان گشودند و بر حقوق مشروع و قانوني آنان تأكيد كردند. ولي آن چه، به نوشته هاي اين دو اديب برجسته، جان بخشيده و به آنها مهر ماندگاري زده است، تنها محتواي انتقادي نظرات آنها نيست، بلكه جنبه هاي هنري آثار آنان است كه به آن ديدگاه ها، جلوه اي ويژه بخشيده است. آن دو، با خلق آثار ادبي خود توانسته اند، يك پديده اجتماعي را از مرزهاي جغرافي عبور دهند، به آن رنگي به شدت عاطفي ببخشند، و با خارج ساختن قالب تك جنسيتي در شعر، روح زنانه را در كالبد ابيات خود بدمند. اين مقاله، ديدگاه هاي اجتماعي، انتقادي، اين دو شاعر نامدار زن را، در خلال شعر و ادب آنها، وارسي مي نمايد.