علم بلاغت (به‌عنوان شاخه‌اي از علوم قرآني)، دانش زبان‏شناسي و مشتركات آن دو

فنون بلاغت، اعم از معاني، بيان و بديع ـ كه همگي مولود ظهور اسلام و نزول قرآن‌اندـ علاوه بر پيشينه مشترك، در بسياري از زمينه‌ها و مباحث ديگر نيز با سه شاخه اصلي دانش زبان‌شناسي يعني واج‌شناسي (Phonology)، نحو (Syntax) و معني‌شناسي (Semantic) و به تبع آن نظريه‌هاي نقد ادبي معاصر مشابهت‌هاي فراواني دارند. با بررسي و تفحص در آثار بلاغيون جهان اسلام ـ نظير فارابي، سيبويه، شمس قيس رازي، خواجه نصيرالدين طوسي، عبدالقاهر جرجاني و... ـ مي‌توان نشانه‌هاي فراواني از نقد و تحليل‌هاي ادبي مشابه با نظريه‌هاي مختلف زبان‌شناسي و نقد ادبي معاصر را در آراي آنان مشاهده نمود. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن مروري بر پيشينه علم بلاغت و دانش زبان‌شناسي، نگاهي اجمالي به مشابهت‌هاي برخي از مباحث بلاغت اسلامي با آراء زبان‌شناساني همچون چامسكي، ياكوبسن، هليدي، گرايس و... داشته باشد.