« شعر» ابزاري در خدمت تفسير

شعر عرب، جاهلي و غير جاهلي، ديني و غير ديني، آگاه يا ناخوداگاه، توانست بطور مستقيم، يا با تغيير كاربري اش چه از جانب شاعر يا مخاطبش، ابزار دفاع، فهم، استخراج و استنتاج أصول و مباني شريعت محمدي از چشمه هميشه جوشان، نهايت بيان، آيات پر نور قرآن باشد. اساس اين پژوهش بر پايه تفحص در تفسير بزرگ «الجامع لأحكام القرآن» قرطبي صورت پذيرفته است. تحقيق بر ما مي نماياند كه اگر چه شعر در آغاز نزد مفسران نخستين از جمله ابن عباس جنبه اي كاملا لغوي داشت لكن رفته رفته توانست در تمامي أغراض و قوالب مورد نظر سرايندگان آن، بسته به اهداف و رويكردهاي مختلف مفسران، مكانت خويش را در ميان كتاب هاي تفسيري تحكيم بخشيده و دفع توهم و پندار باطل ضديت شعر و شرع كند. هم چنان كه استشهاد و استناد به اشعار عرب، در تفسير بيانگر سه امر مي باشد، اول: اهميت و ارزش سند. دوم: استفاده از سند به عنوان ابزار نه هدف. سوم: نياز طبع و عقل بشري به أدله و براهيني متقن كه مؤيد كلامش باشد.