تعيين نژادهاي فيزيولوژيك عامل بيماري زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis f.sp. tritici )، جداشده از نيشابور طي سال زراعي 96-1395

زنگ زرد گندم از جمله مهم­ترين بيماري­هاي گندم به شمار مي­رود. عامل بيماري قارچ Puccinia striiformis f.sp. tritici مي­­باشد. در ايران نيز به عنوان مهم­ترين بيماري گندم شناخته مي­شود. قارچ عامل بيماري يك پاتوژن هوازي مي­باشد كه توسط جريانات آب و هوايي قادراست هزاران كيلومتر را طي بنمايد. زنگ زرد داراي نژادهاي فيزيولوژيك متعددي مي­باشد. به­منظور تعيين فرمول بيماري­زايي / غير بيماري­زايي ژن­ها تعيين نژاد 4 جدايه زنگ زرد جمع آوري شده از نيشابور، با استفاده از ارقام استاندارد و افتراقي بر اساس روش جانسون و همكاران در گلخانه زنگ زرد واحد پاتولوژي بخش تحقيقات غلات موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذركرج تعيين گرديد. تعداد 8 بذر از هر ژنوتيپ استاندارد و افتراقي مستقيماً در گلدان­هاي حاوي پيت­ماس و خاك مزرعه كاشته شده در شرايط گلخانه­اي (در دماي 21 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 65 درصد) نگهداري شدند و آبياري به طريقه نشتي انجام شد. 9روز پس از كاشت بذر، برگ اول كامل شده و برگ دوم نيز ظاهر مي­شود، در اين مرحله گياهچه­ها آماده مايه­زني (تلقيح) مي­باشند، مايه­زني با استفاده از سوسپانسيون يوريديسپور جدايه­هاي زنگ زرد و روغن صنعتي سالترول 170 انجام گرفت. پس از هجده روز يادداشت برداري از تيپ آلودگي ژنوتيپ­هاي استاندارد و افتراقي با استفاده از روش مكنيل و همكاران در مقياس 9-0 صورت گرفت. مقياس­هاي صفر تا 6 به­عنوان مقاومت و 7 تا 9 به عنوان حساسيت در نظر گرفته شدند. بر اساس واكنش ژنوتيپ­هاي استاندارد و افتراقي با استفاده از روش جانسون و همكاران نژاد با كد 53-95، 49E2A+، نژاد با كد 56-95، 70E12A-، نژاد با كد 57-95، 166E190A+، نژاد با كد 61-95، 177E130A+ نامگذاري شدند. A+ و A- به ترتيب واكنش حساسيت و مقاومت را براي ژنوتيپ Avocet R را نشان مي­دهد. بر اساس نتايج حاصله براي گياهان حامل ژن­هاي Yr7، Yr2، Yr17+Sr38، Yr17، Yr18، YrA و Yr6+ ، Yr20 در تمام جدايه­هاي مورد مطالعه بيماري­زايي مشاهده گرديد و در گياهان حامل ژن­هاي Yr1، Yr3، Yr10، Yr4، YrSP، Yr5، Yr15، Yr24 و Yr27 در هيچ­يك از ايزوله­ها بيماري­زايي مشاهده نگرديد.