مفاهيم بنيادين و اصول طراحي فضاي سبز در محيط هاي شهري

فضاي سبز شهري بخشي از فضاهاي باز شهري است كه عرصه‌هاي طبيعي يا مصنوعي آن، تحت استقرار درختان، درختپه‌ها، گل‌ها‌، چمن‌ها و ساير گياهاني است كه بر اساس نظارت و مديريت انسان، با در نظر گرفتن ضوابط‌، قوانين و تخصص‌هاي مرتبط به آن، براي بهبود شرايط زيستي و رفاهي شهروندان و مراكز جمعيتي غير روستايي‌، حفظ‌، نگهداري يا احداث مي‌شوند. فضاهاي سبز به دو دسته پهنه‌اي و خطي تقسيم مي‌شوند. فضاهاي سبز پهنه‌اي فضاهايي هستند كه در نقشه‌هاي شهر نيز، به عنوان لكه‌هاي سبز ديده مي‌شوند. و فضاهاي سبز خطي به فضاهايي اطلاق مي‌شوند كه متناسب با هويت ظرفيت جا‌به‌جا شدگي شهر‌ها و گذرگاه‌ها مورد توجه قرار مي‌گيرند. به طوري كه ممكن است در نقشه‌هاي شهري نيز، هم ديده نشوند. هر چند نقش بسيار مهمي را در كنترل مسايل زيست محيطي و كالبدي شهر بر عهده دارند. از آن جا كه تمامي فضاهاي‌ سبز خطي‌، در مالكيت عموم مردم قرار دارند بنابراين تقسيم بندي بر اساس مالكيت فقط در مورد فضاهاي سبز پهنه‌اي اعمال مي‌شود. توسعه و گسترش فضاي سبز با توجه به گسترش روزافزون جمعيت و ساخت و سازهاي شهري و نياز ضروري انسان‌ها به فضاي سبز براي ايجاد تعادل اجتماعي، جسماني و روحي، امري مهم وحياتي به شمار مي‎آيد.در كشوري مثل ايران كه بيشتر مناطق آن در كمربند خشك جهان واقع شده، شهرها براي مقابله با آلودگي‌هاي صوتي و هوا، همچنين كاهش استرس‌هاي محيطي بيشتر ازهر نقطه ديگري به فضاي سبز نياز دارند.فضاي سبز به عنوان جزئي از بافت شهرها و بخشي از خدمات شهري ضرورت يافته و نمي‌توان آن را جدا از نيازهاي جامعه شهري دانست، از اين رو فضاي سبز بايد از نظر كمي و كيفي متناسب با حجم فيزيكي شهر، نيازهاي جامعه و با توجه به شرايط اكولوژيكي شهر و روند گسترش آتي آن توسعه يابد تا بتواند به عنوان فضاي سبز فعال بازدهي زيست محيطي مستمري داشته باشد. رشد صنعت و افزايش جمعيت در شهرها، به ساخت و سازهاي سودگرايانه منجر شده است. اين ساخت و سازها به مسائل بهداشتي و تأمين حداقل نور و هوا در مناطق متراكم شهري توجهي نداشته است. از سوي ديگر، ضرورت ايجاد كاربري¬هاي جديد شهري، براي پاسخگويي به نيازهاي روز افزون و اسكان جمعيت به تدريج باعث كاهش سهم فضاهاي سبز و باغهاي شهري گرديده و در نتيجه موجب آلودگي محيط زيست شده است. شايان ذكر است كه با افزايش روند انهدام طبيعت، توجه انسان به منابع طبيعي نيز فزوني يافته و بهره¬وري از آن جايگزين احترام به طبيعت گرديده است. تشويق مردم به درخت كاري در محوطه‎هاي كوچك فضاي خانه ها، كاشتن نهال در كناره خيابان‎ها، استفاده از فضاهاي آزاد براي توسعه پارك‎هاي كوچك از جمله اقدامات مؤثر در توسعه فضاي سبز است. مقاله حاضر به بررسيم مفاهيم بنيادين در توسعه فضاهاي شهري پرداخته و اصول طراحي فضاي سبز را مورد مطالعه قرار مي دهد.