نقش هندسه و تناسبات در شكل دهي به كالبد فضا در معماري سنتي ايران (نمونه موردي: مساجد دوره صفويه اصفهان)

معماري ايران را در فرم نمي توان يافت، بلكه آن را در درك و آفرينش فضايي بايد دسته بندي كرد. خصيصه اصلي معماري سنتي ايران را مي توان توليد فضا براي زندگي تعريف نمود. به عبارت ديگر معماري، اول در انديشه معمار نقش مي بست و سپس بيان مي شد و در نهايت بر ساحت زمين شكل مي گرفت. هندسه، ابزار اصلي همه معماران سنتي ايران، در خلق آثار معماري بوده است. با توجه به اينكه يكي از مهمترين عوامل در به وجود آوردن احساس خاص در يك فضا، هندسه آن فضا است،در معماري بناهايي همچون مساجد، بايستي به هندسه و تناسبات فضا توجه ويژه اي داشت كه اين امر ميسر نمي شود، مگر با بررسي روابط هندسي به كار رفته در مساجد با ارزش سنتي. معماري دوره صفويه از نظر خلق بناهاي با ارزشي همچون مساجد و ...، داراي خصوصيات قابل تقديري مي باشد، كه اوج معماري اين دوره در شهر اصفهان مشاهده مي شود. لذا تحليل هندسي مساجد دوره صفويه، چگونگي تبديل ايده هاي ذهني معمار را به طرح آشكار مي سازد. تحقيق حاضر در پي پاسخ گويي به اين پرسش است كه چه عواملي در شكل دهي به ايده هاي ذهني معمار براي شكل گيري مساجد دوره صفويه اصفهان موثر بوده است؟ يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه هنر هندسه، يك عنصر كليدي براي ايجاد ارتباط بين ساختمان و ايده هايي است كه سازنده در ذهن داشته است. فضاي او را ماده نمي سازد، بلكه اين فضاي اوست كه كالبدي خاص را طلب مي كند و اين نكته اي است كه معماران گذشته ي ما آن را به خوبي درك كرده اند. روش پژوهش در اين مقاله، تحليلي - توصيفي است و از طريق تحليل هندسي مساجد دوره صفوي اصفهان (مسجد امام، مسجد شيخ لطف الله، مسجد آقا نور) به نتيجه رسيده است.