نقش بندهاي مشبك (سرشاخه گير) در مديريت سيلاب شهري؛ مطالعه موردي: حوزه آبخيز كاظم رود (شهرستان عباس‌آباد)

مديريت سيلاب‌هاي شهري به‌عنوان يكي از محورهاي مهم آبخيزداري شهري با هدف ارائه الگوها و استاندارهاي مناسب با تأكيد بر حفظ محيط‌زيست شهري، از اهميت بالايي برخوردار است. امروزه يكي از معضلات حوزه‌هاي آبخيز جنگلي در استان مازندران علي‌الخصوص غرب مازندران ريشه‌كن شدن درختان حاشيه رودخانه و غوطه‌وري آن‌ها در مسيل آبراهه‌ها و رودخانه‌ها در زمان سيلاب مي‌باشد كه نتيجتاً باعث مسدود شدن دهانه ابنيه‌ي فني پايين‌دست گرديده و درنهايت موجب بالا آمدن سطح آب و ايجاد سيل در حاشيه رودخانه و سطح شهرها و روستاها را در بر داشته است. لذا جهت كنترل سيلاب بر روي خروجي رودخانه‌هاي مشرف به دشت اقدام به احداث بند مشبك بتني مسلح تحت عنوان سرشاخه گير مي‌نمايند. احداث سرشاخه گير كاظم رود علاوه بركنترل سيلاب، به خاطر داشتن حجم مخزن مناسب سبب تجمع سرشاخه و تنه درختان كه بر اثر سيلاب در سطح رودخانه غوطه‌ور هستند و همچنين حجم زيادي از رسوبات ريزدانه و درشت‌دانه و حتي سنگ‌هاي بزرگ كه به‌عنوان آورد سيلابي مي‌باشند را در پشت‌بند جمع، مانع از حمل آن‌ها در پايين‌دست مي‌گردد كه نمونه بارز آن در سيلاب تابستان 94 بيش از 200 هزار مترمكعب فقط شن و ماسه و حجم زيادي از چوب آلات و درختان ريشه‌كن شده در پشت مخزن جمع شده كه پس از فرونشست سيلاب مورد بهره‌برداري قرار گرفته كه در صورت نبود چنين سازه‌اي مي‌بايستي تمام رسوبات و سرشاخه درختان معلق در سيلاب باعث مسدود شدن دهانه پل‌ها گرديده در نتيجه باعث انحراف آب و وقوع مخاطرات ناشي از آن در طول مسير رودخانه مي‌گرديد. لذا در اين پژوهش نقش و اهميت بند سرشاخه گير به‌عنوان سازه‌اي جهت مديريت سيلاب شهري و اثرات آن در سيل اتفاق افتاده در سال 94 مورد بررسي قرارگرفته است.