بازتاب آموزه هاي رواداري و انسانيِ عرفان در ادبيات عرفاني

Reflects of tolerance and humanity teachings of mysticism in mystical Literature

عرفان و تصوف به عنوان يك مكتب فكري داراي آموزه‌هايي است كه در طول تاريخ به طور مستقيم و غيرمستقيم بر جامعه تأثير گذاشته و در رشد و تربيت مردم نقشي بسزا داشته است. انديشه و رفتار بزرگان صوفيه نه تنها اميد به يك زندگي معنوي و اخلاقي را در انسان زنده نگه داشته، بلكه در بعد اجتماعي نيز موجب صلح و آرامش و همدلي و تفاهم ميان مردم جامعه بوده است. احترام به آفريده ها، ازخودگذشتگي و فداكاري، رواداري و مدارا با دگرانديشان، صلح جويي و دگردوستي، عشق ورزي و محبت به ديگران، دوري از پليدي ها وكسب صفات انساني، پاك دلي و راست كرداري وده ها صفت مثبت ديگر جزو آموزه-هاي مكتب عرفان است كه باور و پاي بندي به نهادينه شدن هريك از آن ها مي تواند جامعة انساني را به سوي تعالي وكمال رهنمون كند. زبان و ادبيات فارسي در درازناي تاريخ همواره بيشترين نقش را در رساندن پيام هاي انساني و مصلحانة معنوي و عرفاني درميان مردم داشته است. با آنكه در زمينه هاي مختلف عرفاني، پژوهش هايي بايسته و علمي صورت گرفته اما عموماً كلي بوده است و به جنبه هاي جزيي عرفان، برخلاف اهميت و ضرورت بيان آنها، كمتر پرداخته شده است. بسياري از متن هاي شعر و نثري كه از شاعران و نويسندگان ايراني از جمله سعدي، مولوي و حافظ برجاي مانده به عنوان گنجينه هاي پربار معنوي و عرفاني، سرشار از باورهاي انسان دوستانه و مداراجويانه هستند كه درپيوند ميان مردم وهمدل ساختن آنها سخت مؤثربوده است. دراين مقاله به شيوة تحليلي توصيفي برخي ازاين ويژگي هاي انساني وخيرخواهانه كه بخش جدايي ناپذير انديشة عرفاني است و از سدة ششم هجري به بعد در متن هاي منظوم و منثورادبيات فارسي بازتاب يافته بررسي مي شود.