نظرية زبان محرمي و هم‌دلي نزد مولانا و پيوند آن با كاركردهاي ادبي زبان

زبان محرمي در نگاه مولانا، همان زبان هم‌دلي‌ست. زباني كه از خاشاك لفظ و تردد معنا و عارضه‌ي ماضي و مستقبل، عاري‌ست و چون خاست‌گاهش دل انسان است، هم محرم است و هم صادق. زباني كه محرم و صادق باشد، اگرچه داراي نظامي پيچيده و ساز و كاري دشوار باشد، بدون شايبه است و به سادگي ميان فرستنده و گيرنده، پيوند هم‌دلي برقرار مي‌كند؛ منتها وقتي ما مي‌گوييم زبان محرمي يا زبان هم‌دلي، لفظ زبان از دو حال بيرون نيست. يا كاربردي مجازي دارد؛ چنان كه زبان زنبور عسل دارد؛ يا كاربردي واقعي، چنان كه از زبان نوشتار و گفتار سخن مي‌گوييم. مولانا چنين پنداشته كه زبان محرمي، داراي همان نظامي‌ست كه زبان نوشتار و گفتار داراست. از اينم رو از آن ياد كرده و شرح آن را مطابق با همه‌ي ديدگاه‌هاي عرفاني، به فهم اسرار عرفان سپرده است. ما در اين مقاله، به روش تحليل محتوا، ضمن تشريح نظريه‌ي زباني مولانا، از ارتباط تنگاتنگ اين نظريه با ادبيات ياد كرده‌ايم. واژه‌هاي كليد