پاسخ ظرفيت آنتي اكسيداني تام و گلوتاتيون پراكسيداز به مكمل دهي سزامين و تمرين هوازي

مقدمه افزايش شكل گيري راديكال هاي آزاد در اثر فعاليت هاي ورزشي و خاصيت اكسيد كنندگي اين مولكول ها، موضوعي است كه به نظر مي رسد با دانسته هاي عمومي افراد در مورد اثرات مثبت فعاليت هاي بدني در تعارض باشد(1). به عبارتي فعاليت هاي بدني باعث توليد راديكالهاي آزاد در بدن مي شوند (2). بنابراين عدم تعادل بين توليد راديكالهاي آزاد اكسيژن و ظرفيت دفاع آنتي اكسيدان بدن كه استرس اكسيداتيو نام دارد به دنبال ورزش ايجاد مي شود (3). به دنبال افزايش استرس اكسيداتيو، سيستم دفاع آنتي اكسيداني تحريك و فعال مي شود (3). براي حفظ سيستم دفاع آنتي اكسيداني و محافظت از آسيب اكسايشي استفاده از تغذيه ي مناسب ضروري است. كنجد، درطب سنتي كاربردهاي درماني و دارويي متعددي دارد(1). دانه كنجد حاوي %12چربي، 22 درصد پروتئين و ليگنان هاي متنوعي از قبيل سزامين به ميزان 1/5 درصدوزن آن مي باشد(4). سزامين پس از جذب از طريق دستگاه گوارش به وسيله ي سياهرگ باب وارد كبد گرديده و در كبد توسط سيتوكروم 50 Pبه منوپادي كاتكول تبديل گرديده كه هردوي اين تركيبات آنتي اكسيدان مي باشند و در نهايت با گلوكورتيك اسيد توسط آنزيم گلوكوتيداز تجزيه گرديده و از طريق صفرا از بدن دفع مي گردد(3). سزامين در كبد به فرم آنتي اكسيداني تبديل شده و توليد سوپراكسيد را در آندوتليوم آئورت مهار مي كند، همچنين قدرت ماركرهاي التهابي غيره آنزيمي را به طور معني داري كاهش مي دهد (5). پس هدف از انجام مطالعه حاضر تعيين ده هفته تمرين هوازي به همراه مكمل سزامين برفاكتورهاي آنتي اكسيداني و استرس اكسيداتيو دارد بود. روش بررسي مطالعه حاضر از نوع نيمه تجربي دوسو كور بوده و جامعه آماري آن ورزشكاران شهر تبريز بودند كه از بين آنها 60 مرد ورزشكار انتخاب شدند. آزمودني ها در دامنه سني 20 تا 25 سال قرار داشته و بيشتر از 4 سال سابقه ي ورزشي در سطح متوسط داشتند. بعد از امضاي رضايت نامه كتبي و فرم يادآمد تغذيه اي 24 ساعته بوسيله آزمودني ها و آشنايي با كليات اجراي طرح، آزمودني ها به طور تصادفي در چهار گروه 1- مكمل سزامين+تمرين هوازي (15 نفر) 2- مكمل سزامين (15 نفر) 3- تمرين هوازي (15 نفر)4- دارونما تقسيم شدند كه بعداً در طي پژوهش به دليل افت آزمودني هر گروه به 10 نفر كاهش يافت. همه گروه ها به جز گروه مكمل سزامين و دارونما در يك برنامه ي تمرين هوازي فزاينده به طول 10 هفته شركت كردند، درحالي كه گروه مكمل سزامين در مدت پژوهش به مصرف سزامين پرداختند. پروتكل تمرين هوازي (ده هفته/ چهار روز/ 30-35 دقيقه) بود. قبل از اجراي برنامه تمريني برخي شاخص هاي آنتروپومتريكي و فيزيولوژيكي آزمودني ها شامل قد و وزن كه به ترتيب با استفاده از قدسنج و ترازوي استاندارد و با دقت 1/0 سانتي متر و 1/0 كيلوگرم، شاخص توده ي بدن با استفاده از فرمول وزن بدن تقسيم بر مجذور قد به متر، نسبت دور كمر به لگن ازتقسيم اندازه دور كمر به دور لگن و درصد چربي بدن نيز توسط كاليپر(ياگامي، ساخت كشور ژاپن، با دقت 2/0ميليمتر) و با استفاده از معادله سه نقطه اي جكسون پولاك، اندازه گيري شد. همچنين، حداكثر اكسيژن مصرفي آزمودني ها به وسيله آزمون تست بروس و فرمول مربوطه ارزيابي شد. جدول1. مراحل خونگيري پيش آزمون بلافاصله پس از تست بروس 24 ساعت پس از تست بروس ده هفته مكمل دهي سزامين و تمرين هوازي 48 ساعت بعد تست بروس 24 ساعت بعد از تست بروس مرحله اول خون گيري مرحله دوم خون گيري مرحله سوم خون گيري مرحله چهارم خون گيري مرحله پنجم خون-گيري مرحله ششم خون-گيري در تحقيق حاضر به منظور تعيين ظرفيت ضد اكسايشي تام و گلوتاتيون پراكسيداز از كيت شركت زلبايو ساخت كشور آلمان استفاده شد. جهت تجزيه و تحليل آماري و مقايسة گروه ها به صورت درون گروهي و بين گروهي، پس از تأييد توزيع نرمال داده ها با استفاده از آزمون كولموگروف- اسميرنوف (K-S)، از آزمون تحليل واريانس دوراهه تكراري استفاده شد. تمامي داده ها به صورت ميانگين ± انحراف معيار ارائه شده اند و كليه محاسبات با استفاده از نرم افزار آماري SPSS20 در سطح معني داري 05/0 P≤ انجام شد. يافته ها با توجه به يافته هاي به دست آمده، تاثير مكمل سزامين و تمرين بر ظرفيت آنتي اكسيداني تام و گلوتاتيون پراكسيداز در سه گروه تمرين،مكمل و تركيبي نسبت به سه حالت اوليه قبل مداخله(حالت پايه ، بعد از تست بروس اول و 24 ساعت بعد تست بروس) افزايش معناداري را نشان داد (05/0P≤). ولي در گروه دارونما معنادار نبود. همچنين بررسي سه گروه تمرين،مكمل و تركيبي نسبت به گروه دارونما در دو متغير نيز تفاوت معناداري داشت(05/0P≤). همچنين تاثير گروه و زمان و تعامل زمان و گروه ظرفيت آنتي اكسيداني تام معنادار بود ( 001/0 P =) و تاثير گروه ( 004/0 P =)، زمان و تركيب زمان و گروه ( 001/0 P =) گلوتاتيون پراكسيداز معنادار بود. بحث و نتيجه گيري يافته هاي پژوهش حاضر نشان داد پس از اجراي پروتكل ده هفته اي، اثر مكمل دهي سزامين، اثر مكمل دهي سزامين و تمرين هوازي و اثر تمرين هوازي موجب افزايش معني دار در سطوح پلاسمايي ظرفيت آنتي اكسيداني و گلوتاتيون پراكسيداز گرديد. با مراجعه به جدول 1 و 3 و 2 مي تواند دريافت كه ظرفيت آنتي اكسيداني تام و گلوتاتيون پراكسيداز در مراحل اندازه گيري بعد از مداخله مكمل و تمرين هوازي در مقايسه با گروه دارونما افزايش معناداري داشته است كه نشان دهنده تاثير مداخله بر آن ها مي-باشد. نتيجه تحقيق حاضر همسو با نتايج تحقيقات Kareganlo (1) و Kiep (2) و ناهمسو با نتايج تحقيقات Marcland (3) و Engozooky (4) است كه مشاهده كردند تمرينات هوازي بدون مصرف مكمل تاثيري بر ظرفيت آنتي اكسيداني ندارد. براساس نتايج قبلي و نتايج حاصله از اين تحقيق مي توان اظهار داشت تمرينات هوازي همراه با مصرف مكمل سزامين تاثير سودمندي بر ظرفيت آنتي اكسيداني بدن دارد. مكانيسم افزايش فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيداني ناشناخته است اما مطالعات اخير مويد اثرات ضداسترس اكسيداتيوي سزامين مي باشند. به گونه اي كه مصرف اين مكمل در حيوانات قادر به كاهش معني دار سطوح مالوندي آلدئيد (MDA) به عنوان شاخص پراكسيداسيون ليپيد و همچنين افزايش سوپراكسيدديسموتاز و سطوح آلفا توكوفرول مي باشد (1). مكانيسم احتمالي ديگر براي افزايش فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيداني تنظيم ژني است (5)، با وجود اين،در اين زمينه اطلاعات بسيار محدودي وجود دارد و نيازمند تحقيقات گستره است. نتيجه گيري: بر اساس نتايج حاصله از اين تحقيق، ميتوان مكمل سازي سزامين را بر اثربخش بـودن تـأثيرات تمرينـات هـوازي متوسـط برشـاخص هـاي اسـترس اكسايشي و وضعيت آنتـي اكـسيداني و سيـستم ايمنـي بـدن سـودمند قلمـداد كرد.