آزمون هاي غربالگري عملكردي پيش بين آسيب در واليبال

سيستم­ها و ابزارهائي كه به منظور تعيين عوامل خطرآفرين و توسعه استراتژي­هاي پيشگيرانه از آسيب مورد استفاده قرار مي­گيرند و غربالگري ناميده مي­شوند، همواره مورد علاقه­ي پژوهشگران بوده است. غربالگري­ها با اهداف گوناگون صورت مي­گيرند كه يكي از اين اهداف در علوم ورزشي كه بسيار مهم نيز مي­باشد موضوع پيشگيري از آسيب­هاي ورزشكاران است. غربالگري به عنوان پيش بين آسيب، نقش بسيار مهمي در راستاي توسعه استراتژي­هاي پيشگيرانه از آسيب ورزشكاران ايفا مي­كند(Schneiders, Davidsson, Hörman, Sullivan, 2011). با نگاهي به ادبيات پيشينه در زمينه غربالگري حركات عملكردي مي­توان پي برد كه اين ابزار در كشورهاي ديگر و در برخي از رشته­هاي ورزشي مانند فوتبال، ژيمناستيك، فوتبال استراليايي و رقص توسعه يافته است(Dallinga, Benjaminse, Lemmink, 2012). با توجه به آنچه كه ذكر شد مي­توان به اين نتيجه رسيد كه اهميت غربالگري حركات عملكردي در ورزش به خوبي درك شده است اما خلاء تحقيقاتي و شناخت كافي در اين زمينه هنوز هم به قوت خود باقي مانده است. در حال حاضر واليبال ايران به عنوان يكي از معدود رشته­هاي ورزشي تيمي به علت سرمايه گذاري مناسب و شايسته­اي كه بر روي آن صورت گرفته در كنار ساير قدرت­هاي برتر دنيا به رقابت مي­پردازد و همين عامل موجب شده كه در ميان نوجوانان و جوانان از اقبال روزافزوني برخوردار شود. مانند هر ورزش ديگري، در واليبال نيز احتمال وقوع آسيب در حين مسابقات و تمرينات پيش فصل وجود دارد(Bere, Kruczynski, Veintimilla, Hamu, Bahr, 2015). اگرچه تمامي آسيب­ها قابل پيشگيري نيستند، با اين­حال حتي پيشگيري از يك آسيب مي­تواند منجر به بهبود اجرا و شرايط فيزيكي ورزشكار شود. از آنجايي كه در حال حاضر پروتكل­هاي غربالگري حركات عملكردي در واليبال موجود نمي­باشند محقق در صدد آن بر آمد كه اين ابزار را در اين رشته ورزشي توسعه دهد. بنابراين هدف از اين مطالعه­ي كيفي تدوين يك ابزار غربالگري در ورزش واليبال به منظور آزمون نمودن توانايي واليباليست براي انجام تكاليف پايه مورد نياز اين رشته ورزشي مي­باشد. روش شناسي با توجه به هدف اصلي پژوهش_ تعيين كيفي آزمون­هاي عملكردي پيش­بين آسيب براي قرارگيري در يك ابزار غربالگري عملكردي حركت در واليبال _ و نظر به اين كه از ابزار مصاحبه نيمه ساختار يافته براي گردآوري داده­هاي كيفي استفاده شده است لذا روش انجام اين پژوهش، تحليل محتواي كيفي بر اساس متن مصاحبه­ها مي­باشد. جامعه آماري براي داده­هاي كيفي در اين تحقيق شامل همه­ي كارشناسان و متخصصان حوزه واليبال اعم از مربيان، مدرسان و فيزيوتراپيست ها مي­باشد. تعداد افراد مورد مصاحبه(حجم نمونه) به اشباع نظري[1] سوالات مورد بررسي بستگي دارد، به اين ترتيب كه هر گاه محقق به اين نتيجه برسد كه پاسخ هاي داده شده يا مصاحبه­هاي انجام شده با افراد مطلع به اندازه­اي به همديگر شباهت دارند كه منجر به تكراري شدن پاسخ­ها و يا مصاحبه­ها شده و داده­هاي جديدي در آنها وجود ندارد، تعداد مصاحبه­ها را كافي دانسته و روند مصاحبه را متوقف مي­كند(Mikton et al., 2017). در اين مطالعه با توجه به اين كه بوسيله بيست مصاحبه انجام گرفته، داده­ها اشباع شدند روند مصاحبه پايان گرفت. لازم به توضيح است كه پرسشنامه كيفي به صورت نيمه ساختار يافته تدوين شد كه بر اساس ادبيات پيشينه­اي كه در اين زمينه وجود دارد شش طبقه آزمون كه جامعيت كافي براي دستيابي به ابزار مورد نظر از طريق آنها وجود داشت طراحي شدند و در پرسشنامه كيفي براي اين شش طبقه مورد نظر يازده سوال آورده شد(Morehead, 2014). نتايج مصاحبه­ها براي تعيين آزمون هايي كه صلاحيت قرارگيري در ابزار را دارند پياده سازي و نتايج آنها با استفاده از نسخه­ي 11 نرم افزار MAXQDA مورد تحليل قرار گرفتند. در اين مرحله از فرايند تحليل، كدهاي اوليه مشخص و در نهايت از بين 82 آزمون بالقوه موجود 38 آزمون استخراج شدند. جدول زير ليست كدهاي شناسايي شده در فرايند تحليل چارچوبي را نشان مي­دهد. بعد از انجام فرايند تحليل چارچوبي و با توجه به مدل­هاي مفهومي بيان شده در اديبات نظري پژوهش براي شش آيتم اصلي، سي و هشت آيتم فرعي شناسايي و مشخص شد. سرانجام، پس از طي مراحل مختلف روايي سنجي و بر اساس نتايج به دست آمده، از بين 38 آزمون آورده شده در جدول بالا 14 آزمون اسكوات كامل، هگزاگون، لانج خطي، شناي سوئدي با حفظ ثبات تنه، ثبات چرخشي، پرش عمودي، تحرك پذيري شانه، فرود تك پا، بالا آوردن فعال پا، پرش سه­گام براي مسافت، پرتاب مديسين بال از پهلو، زنجيره جنبشي بسته اندام فوقاني، ارزيابي مربع كمري و آزمون توماس كه همه­ي آنها از بين آزمون­هاي عملكردي و آزمون­هاي طول عضلاني بودند داراي نسبت روايي محتواي بالاتر از معيار موجود بر اساس تعداد مصاحبه­شوندگان بوده و بقيه آزمون­ها داراي روايي محتوايي نبودند. بنابراين حذف شدند. بحث و نتيجه گيري با توجه به ادبيات پيشينه در زمينه­ي شيوع شناسي آسيب، اسپرين مچ پا[2]، التهاب تندون كشگكي[3] و درد شانه[4] رايج­ترين آسيب­ها در ميان بازيكنان واليبال هستند(Bere et al., 2015). بر اساس نتايج به­دست آمده از مصاحبه­ها، مي­توان اين­گونه نتيجه­گيري كرد كه انتخاب­­هاي مصاحبه­شوندگان، بيشتر بر مبناي تشابه آزمون­ها با نوع عملكرد[5] و اجرا[6] در واليبال و در نظر گرفتن نواحي آناتوميكي مستعد آسيب در راستاي ادعاي مطرح شده توسط ابزار غربالگري كه همان پيش بين آسيب بودن مي­باشد صورت گرفته است.