ارتباط هوش انگيزشي و هوش رفتاري با رفتار شهروندي سازماني كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان

1-مقدمه در گذشته ملاك ارزيابي رفتار كاركنان، انطباق عملكرد آنان با شرح وظايف شغلي مصوب بود، در حالي كه امروزه رفتارهايي فراتر از آن‌ها نظير رفتارهاي فرا نقشي و رفتار شهروندي سازماني مورد توجه قرار گرفته است. رفتار شهروندي سازماني فراتر از الزامات رسمي شغل است و چنانچه اين رفتارهاي فراتر از نقش و همكارهاي داوطلبانه كاركنان در طول زمان تكرار شوند، ميزان اثربخشي سازماني نيز مضاعف خواهد شد (اورگان و كانواسكي ، 1989). صاحب‌نظران معتقدند كه مجموعه‌اي از شرايط مي‌بايست در داخل سازمان مهيا باشد تا امكان بروز اين‌چنين رفتارهايي از سوي كاركنان فراهم آيد اين ويژگي‌ها در دو دسته ويژگي‌هاي فردي و ويژگي‌ها سازماني قابل‌تفكيك مي‌باشند، مطالعات پيشين نشان داده است كه تجمع ويژگي‌هاي ذكرشده در مفهوم جديدي به نام هوش فرهنگي امكان‌پذير است (عليزاده و عربي، 1394). هوش فرهنگي عبارت است از: قابليت يادگيري الگوهاي فرهنگي جديد در تعاملات فرهنگي و ارائه پاسخ‌هاي رفتاري صحيح به اين الگوها، اين مهم از چهار بعد (فراشناختي، شناختي، انگيزشي و رفتاري) تشكيل شده است. بعد انگيزشي: بيانگر ميزان اعتماد و اطمينان فرد به اين است كه آيا قادر است خود را با فرهنگ جديد تطبيق دهد؟ بعد رفتاري: به توانايي فرد براي انجام واكنش كلامي و غير كلامي مناسب در موقعيت متفاوت فرهنگي جديد اشاره مي‌كند (ارلي و آنگ ، 2003). وزارت ورزش و جوانان اصلي‌ترين متولي ورزش كشور است؛ لذا توجه به عواملي كه سبب افزايش كارايي و موفقيت اين سازمان مي‌شود حائز اهميت است. يكي از اين عوامل رفتار شهروندي سازماني است. توجه به عوامل اثرگذار در بروز اين رفتار از اهميت ويژه‌اي برخوردار است كه بر اساس پژوهش‌هاي پيشين مي‌توان عنوان كرد يكي از عوامل مؤثر هوش فرهنگي و ابعاد آن است. در اين راستا رجب‌بيگي (1392) نشان داد بين هوش فرهنگي و مؤلفه‌هاي آن به ويژه هوش انگيزشي و هوش رفتاري با رفتار شهروندي سازماني ارتباط مثبت و معني‌داري وجود دارد؛ بنابراين با توجه به اينكه هيچ پژوهشي به طور مستقيم به بررسي ارتباط ابعاد هوش فرهنگي (انگيزشي و رفتاري) با رفتار شهروندي سازماني در سازمان‌هاي ورزشي نپرداخته است؛ محقق در اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه آيا بين هوش انگيزشي و هوش رفتاري با رفتار شهروندي سازماني از ديدگاه كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان رابطه وجود دارد؟ 2- روش‌شناسي روش تحقيق حاضر از نظر هدف، كاربردي و از حيث روش تحقيق از نوع توصيفي- همبستگي است كه به روش ميداني اجرا شد. جامعه آماري شامل كليه كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان بود. نمونه با استفاده از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي 165 نفر تعيين گرديد. جهت جمع آوري داده‌ها از پرسشنامه هوش فرهنگي آنگ (2004) با استفاده از سؤالات مربوط به ابعاد انگيزشي و رفتاري (سؤالات 11 تا 20) و پرسشنامه رفتار شهروندي سازماني پادساكف (2000) با 24 سؤال استفاده شد كه روايي پرسشنامه‌ها تأييد گرديد و پايايي با استفاده از روش آلفاي كرونباخ براي پرسشنامه هوش فرهنگي 79/0 و براي پرسشنامه رفتار شهروندي سازماني 80/0 به دست آمد. 3- نتايج نتايج حاصل از توصيف ويژگي جمعيت شناختي جنسيت نمونه، نشان داد كه 1/66 درصد نمونه آقا و 9/33 درصد خانم بودند. با توجه به جدول شمار يك، نتايج نشان داد كه بين هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني ارتباط مثبت و معني‌داري وجود دارد (001/0 P و 51/0 =r)؛ همچنين تنها بعد هوش انگيزشي 25 درصد تغييرات رفتار شهروندي سازماني را تبيين مي‌كنند اما هوش رفتاري واجد شرايط پيش بيني رفتار شهروندي سازماني نمي باشد در كل 26 درصد تغييرات رفتار شهروندي سازماني به عوامل فوق مربوط بوده و 74 درصد به ساير عوامل خارج از مدل مربوط مي‌شود. 4- بحث و نتيجه‌گيري نتايج حاصل نشان داد كه ارتباط مثبت و معني‌داري بين هوش انگيزشي و هوش رفتاري با رفتار شهروندي سازماني كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان وجود دارد و تنها بعد انگيزشي واجد شرايط پيش‌بيني رفتار شهروندي سازماني مي‌باشد؛ كه اين نتايج با يافته‌هاي رجب‌بيگي (1394) كه عنوان كرد تمام ابعاد هوش فرهنگي به جز هوش رفتاري واجد شرايط پيش‌بين رفتار شهروندي سازماني هستند، كاملاً مطابقت دارد. ميزان علاقه فرد براي آزمودن فرهنگ‌هاي ديگر و تعامل با افرادي از فرهنگ‌هاي مختلف نشان‌دهنده انگيزه اين افراد براي تعاملات چند فرهنگي و اعتمادبه‌نفسي است كه به فرد اين امكان را مي‌دهد تا در موقعيت‌هاي فرهنگي مختلف به صورتي اثربخش عمل كند؛ لذا به نظر مي‌رسد كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان توانسته‌اند با تقويت اين انگيزه (هوش انگيزشي) در خود، تمايل خويش را به آشنايي بافرهنگ‌هاي متفاوت نشان دهند و از اين طريق سطح ارتباط خود را با ديگر كاركنان بهبود بخشند و نهايتاً رفتار شهروندي مناسبي از خود بروز دهند. 5- نتيجه‌گيري در نهايت مي‌توان عنوان كرد با توجه به نتايج حاصل، هوش انگيزشي كاركنان سبب شده كه آن‌ها در امور مربوط به سازمان و ساير كاركنان رفتار شهروندي مناسبي را از خود بروز دهند؛ بنابراين مي‌توان بيان نمود كه هوش انگيزشي فرايندي را فراهم خواهد آورد تا كاركنان بتوانند با تمايل به آشنايي با ساير فرهنگ‌ها، افزايش صميميت و محبت، ايجاد محيطي خوشايند و شكيبايي در برابر ناملايمات كيفيت كاري خود را بالا برند و رفتار شهروندي مناسبي را از خود نشان دهند.