مقايسه زمان عكس العمل انتخابي پا در سالمندان زن و مرد

مقدمه سالمندي دوران حساسي از زندگي است و توجه به مسائل و نيازهاي اين مرحله از ضرورت¬هاي يك اجتماع كارآمد است. آمارهاي سطح جهاني و همچنين ايران نشان مي¬دهد، روز به روز بر جمعيت سالمندان افزوده مي¬شود. بنابراين شناسايي عوامل تخريب-كننده فعاليت حركتي و يافتن راه¬هاي كمك كننده به توانايي حركتي و سلامت اين قشر از جامعه، از اهميت بسزايي برخوردار است (1). سالمندي بيماري نيست، بلكه پديده¬اي حياتي است كه در آن تغييرات فيزيولوژيكي و رواني در بدن رخ مي¬دهد. پيري عارضه¬اي پاتولوژيكي نيست، ولي فعاليت كامل جسماني و ذهني را محدود مي¬كند و بر آن تاثير مي¬گذا¬رد. با افزايش سن و رسيدن به سن پيري، تغييرات بسياري در انجام تكاليف حركتي به وجود مي¬آيد كه به كاهش موفقيت آميز آنها منجر مي¬شود. اين تغييرات مخرب در عملكرد حركتي، به دليل عوامل رواني مرتبط با پيري و اختلال در سيستم هاي فيزيولوژيكي بدن است؛ از جمله اختلال در دستگاه عصبي- مركزي و پيراموني، سيستم عضلاني، سيستم اسكلتي و تركيب بدن (2). زمان عكس¬العمل و زمان حركت دو متغير بسيار كاربردي در مطالعات رفتار حركتي هستند كه به طور گسترده در مطالعات نيز مورد استفاده قرار مي¬گيرند. زمان عكس¬العمل، فاصله بين ارائه يك محرك پيش¬ بيني نشده تا شروع پاسخ مي¬باشد. زمان حركت، فاصله بين آغاز حركت تا پايان آن مي¬باشد (3) شواهد پژوهشي حاكي از اين است كه، زمان عكس¬العمل براثر جريان پيري مختل مي¬گردد. تحقيقات نشان داده¬اند اوج زمان واكنش بهينه از اوايل تا اواسط دهه دوم بوده و پس از آن در اواسط بزرگسالي افزايش يافته و در اواخر بزرگسالي افزايش بيشتري مي¬يابد (4). يكي از مهمترين عوامل موثر بر زمان عكس¬العمل و تصميم¬گيري، تعداد محرك¬هاي احتمالي براي انتخاب در يك زمان معين است. زماني كه تنها يك محرك و يك پاسخ وجود دارد كوتاه ترين زمان عكس العمل (RT) كه اين RT را RT ساده مي¬نامند. اما وقتي كه تعداد تركيب¬هاي احتمالي محرك و پاسخ (SR) افزايش مي¬يابد، زمان لازم براي پاسخ به هر كدام از آنها افزايش مي¬يابد (RT انتخابي) (5). بيشتر پژوهش¬ها درباره زمان پاسخ و سرعت حركت سالمندان نشان داده¬اند در دوران سالمندي و با افزايش سن، سرعت حركت كاهش و زمان پاسخ افزايش مي¬يابد (6). روش شناسي جامعه آماري اين پژوهش را سالمندان زن و مرد (55- 85 سال) را تشكيل مي¬دهند. از ميان اين جامعه 30 نفر زن و 21 نفر مرد به صورت هدفمند انتخاب شدند. زمان واكنش به وسيله دستگاه زمان عكس¬العمل محقق ساخته اندازه¬گيري شد. براي اندازه-گيري زمان واكنش، از محرك نوري قرمز و سبز استفاده شد. پاسخ به محرك نوري قرمز با پاي راست و پاسخ به محرك نوري سبز با پاي چپ داده شد.آزمودني¬ها در وضعيتي كاملا راحت روي صندلي قرار گرفتند و آزمودني¬ها به وسيله پا به محرك¬ها پاسخ دادند. پاشنه پاي آزمودني به طوري روي زمين قرار گرفت كه هم راستا با پدال هاي پاسخ به محرك باشد. هر آزمودني ابتدا 5 كوشش براي آشنايي با آزمون و دستگاه انجام داده¬اند كه اين كوشش¬ها تحليل نشد. سپس آنها 8 كوشش اصلي را انجام دادند و داده¬ها ثبت شد. از روش آماري تي مستقل جهت تحليل داده¬ها استفاده شد. سطح معناداري در مطالعه حاضر 05/0= α استفاده شد. تمامي مراحل تحليل آماري با استفاده از نرم¬افزار SPSS نسخه 21 تحليل شدند. نتايج و يافته¬ها در پاسخ به اين سوال كه آيا بين زمان عكس¬العمل ديداري پا در سالمندان زن و مرد تفاوت معناداري وجود دارد، از تحليل تي مستقل براي مقايسه ميانگين¬هاي دو گروه استفاده گرديد. داده¬هاي توصيفي و نتايج تحليل تي در جدول زير آمده است. جدول 1: نتايج آزمون تي براي مقايسه نمرات زمان¬عكس¬العمل در سالمندان زن و مرد همانگونه كه در جدول يك مشاهده مي¬شود بين دو گروه در زمان عكس¬العمل تفاوت معناداري وجود دارد (57/2=t، 49=df، 013/00≥p). بدين معني كه بين ميانگين نمرات سالمندان مرد كمتر از ميانگين نمرات سالمندان زن است. بحث و بررسي پژوهش حاضر با هدف مقايسه زمان عكس¬العمل انتخابي پا در سالمندان زن و مرد انجام گرفت. نتايج مطالعه حاكي از تفاوت معنادار بين ميانگين دو گروه بود، كه در زمان¬عكس¬العمل در مردان سالمند به طور معنا¬داري از زنان سالمند كوتاه¬تر بود. نتايج پژوهش حاضر همراستا با مباني نظري پردازش اطلاعات و زمان¬عكس¬العمل است كه حاكي از اين است كه با افزايش سن در زمان واكنش ساده تفاوتي بين دو گروه وجود نداشته اما در زمان عكس العمل انتخابي افزايش زمان در آزمودني¬هاي زن مشاهده مي-گردد. نتيجه¬گيري با توجه به نتايج پژوهش حاضر مي¬توان اين گونه نتيجه¬گيري كرد كه جهت پيشگيري از اُفت اجرا در فعاليت¬هاي شناختي از جمله پردازش اطلاعات زنان به طور كلي و زنان سالمند، نياز به تمرينات بيشتري دارند.