تاثير تغييرپذيري تمرين در انتقال از دست برتر به غيربرتر در پرتاب پنالتي هندبال

1- مقدمه امروزه اصل انتقال يادگيري در آموزش مهارت¬هاي حركتي و همچنين فيزيوتراپي و بازدرماني از اهميت ويژه¬اي برخوردار مي¬باشد. در اين راستا، از انتقال دوطرفي بعنوان يكي از روشهاي سرعت بخشيدن بر روند يادگيري در اعضاي قرينه بدن نام برده شده است (مگيل، 2000). علاوه بر اين، متغيرهاي مختلفي بر يادگيري اثر مي¬گذارند كه يكي از آنها مسئله تغييرپذيري تمرين است. تغييرپذيري در نظريه‌هاي يادگيري مهارت‌هاي حركتي، به تغيير برخي از پارامترهاي تكليف و يا تغيير ويژگي‌هاي زمينه‌اي گفته مي‌شود كه فرد هنگام تمرين مهارت تجربه مي¬كند (Schmidt Lee, 2005). تحقيقات نشان داده¬اند كه غالبأ تمرينات متغير نسبت به تمرينات ثابت منجر به يادگيري بهتر مهارت مي¬شوند (Hernández-Davo et al., 2014). با اين حال، اثر تغييرپذيري بر انتقال دو طرفي مورد بررسي جدي قرار نگرفته است. بنابراين هدف تحقيق حاضر پاسخ به اين سوال است كه آيا تغييرپذيري در تمرين مهارت پرتاب پنالتي هندبال بر انتقال از دست برتر به دست غير برتر تاثير مي¬گذارد يا نه؟ 2- روش شناسي تعداد 42 دانشجوي دختر در نيم¬سال تحصيلي اول 96-95 داوطلبانه در اين پژوهش مشاركت كردند كه بصورت تصادفي در سه گروه ثابت، متغير و كنترل قرار گرفتند. تمامي آزمودني¬ها راست دست بوده و هيچ گونه تجربه¬ي قبلي در تكليف پرتاب پنالتي هندبال نداشتند. آنها چهار مرحله آزمايشي را پشت سر گذاشتند شامل: پيش¬آزمون، اكتساب و دو آزمون يادداري 10 دقيقه و 24 ساعته. در پيش¬آزمون، همه شركت كنندگان از فاصله 6 متري آزمون پرتاب پنالتي هندبال (درزابي و همكاران، 1390) را براي 10 بار با دست برتر و 10 بار با دست غير برتر اجرا كردند. سپس در مرحله اكتساب، هر يك از گروه¬هاي تمريني، برنامه مخصوص به خود را فقط با دست راست اجرا كردند. بدين ترتيب كه گروه تمرين ثابت 90 بار تكليف پرتاب پنالتي از فاصله 6 متر را اجرا كردند؛ و گروه تمرين متغير همين تكليف را از فاصله¬هاي 5، 6 و 7 متر تمرين كردند (30 بار از هر فاصله و بترتيب كاملا تصادفي). گروه كنترل در مرحله اكتساب تمرين خاصي نداشتند. نهايتأ در آزمون¬هاي يادداري 10 دقيقه و 24 ساعته، از آزمودنيها خواسته شد تا آزمون پرتاب پنالتي هندبال را از فاصله 6 متر براي 10 بار با دست راست و 10 بار با دست چپ اجرا كنند. جهت تجزيه و تحليل داده¬ها از روش آماري تحليل واريانس با اندازه¬گيري¬هاي مكرر (Repeated Measures ANOVA) استفاده شده است. 3- يافته¬ها با توجه به نمودار 1، در مرحله پيش¬آزمون بين گروه¬ها اختلاف معناداري نه در دست برتر و نه دست غير برتر وجود نداشت (05/0≤Ps). در آزمون¬هاي يادداري تمام گروه¬ها هم در دست برتر و هم دست غير برتر بطور معناداري بهتر از گروه كنترل عمل كردند (۰۵/۰Ps≤). نتيجه قابل توجه آنكه در يادداري 24 ساعته گروه متغير در دست برتر عملكرد بهتري نسبت به گروه ثابت داشتند (013/0=P)، در حاليكه در دست غير برتر گروه ثابت بهتر از گروه متغير عمل كردند (041/0=P). نمودار 1. عملكرد گروه¬ها در دست برتر و غير برتر در مراحل مختلف آزمون 4- بحث و نتيجه¬گيري با توجه به نتايج، گروه ثابت و متغير عملكرد بهتري هم در دست برتر و هم دست غير برتر نسبت به گروه كنترل داشتند. اين نتايج نشان دهنده آنست كه نه تنها تمرين موجب يادگيري در دست راست شده است بلكه اين يادگيري به دست چپ هم منتقل شده است. بعبارتي، انتقال دو طرفي صورت گرفته است. كه با نتايج تحقيقات پيشين در اين زمينه همخواني دارد (Kumar Mandal, 2005). همچنين، نتايج نشان داد كه تمرين متغير يراي يادگيري تكليف حركتي با دست برتر (تمرين كننده) موثرتر از تمرين ثابت بوده است كه هم¬راستا با نتايج تحقيقات در زمينه تغييرپذيري تمرين مي¬باشد (Hernández-Davo et al., 2014) مهمتر اينكه نتايج آزمون¬هاي دست غير برتر نشان داد كه گروه تمرين ثابت عملكرد بهتري نسبت به دو گروه ديگر داشتند. بنابراين مي توان نتيجه گرفت براي انتقال دوطرفي از دست برتر به غير برتر تمرين ثابت شايد روش بهتري باشد. 5- نتيجه گيري در تحقيق حاضر نشان داده شد كه انتقال يادگيري از دست برتر به غير برتر صورت مي¬گيرد. هرچند، تمرين به روش ثابت نسبت به متغير تاثير بيشتري در انتقال دوطرفي داشته است.