بررسي عوامل مؤثر بر توسعه گردشگري ورزشي شهرستان مراغه با تاكيد بر جاذبه‌هاي طبيعي ورزشي

مقدمه شكي نيست كه اقتصاد مبتني بر توريسم در تمام ابعاد آن اعم از: توريسم درماني، توريسم ورزشي، توريسم فرهنگي و ... بسيار سود آورتر از هر شاخه اقتصادي در يك كشو ر تلقي مي‌گردد و لذا ايران به عنوان يكي از 10 سرزمين تاريخي جهان با جاذبه‌هاي سياحتي بسيار نمي‌تواند از چنين منبع سودآوري بي بهره بماند (زيتونلي،1386). گرچه مطالعات و تلاش‌هاي بسياري در ارتقاي صنعت توريسم و جهانگردي ايراني در دست اجرا است وليكن راه بسياري در پيش است بلكه بتوانيم پذيراي ملل مختلف جهان شده و سرزمين ايران را به كانون صلح و دوستي و همزيستي ملل مبدل سازيم. بنابراين، بايد توريسم را در تمام ابعاد آن توسعه بخشيم و در اين ميان توريسم ورزشي به علت طرفداران نسبتاً زيادي كه رشته‌هاي ورزشي در اقصي نقاط جهان دارد از نقش بسيار بالا و شايان توجه برخوردار است. 2- روش شناسي تحقيق حاضر از نوع توصيفي- پيمايشي است كه به شكل ميداني انجام شده است. و هدف محقق از انجام اين تحقيق شناسايي جاذبه‌هاي طبيعي ورزشي مؤثر بر توسعة گردشگري مراغه و مشكلات موجود در گردشگري شهرستان و راهكارهاي توسعة و حل اين مشكلات از ديدگاه كارشناسان مي‌باشد. سه گروه جامعة آماري اين تحقيق را تشكيل مي‌دهند: 1- كارشناسان اداره كل تربيت بدني مراغه 2- كارشناسان ادارة ميراث فرهنگي و گردشگري شهرستان و مديران آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي گردشگري 3- روساي هيئت‌هاي ورزشي شهرستان. نمونه آماري اين تحقيق برابر با جامعة آماري آن به تعداد 103 نفر مي‌باشد. كه شامل 35 نفر كارشناسان اداره تربيت بدني، 38 نفر روساي هيئت‌هاي ورزشي و 30 نفر از مديران و كارشناسان ادارة ميراث فرهنگي و گردشگري شهرستان و آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي گردشگري فعال مي‌باشند. در اين تحقيق با توجه به ماهيت طرح تحقيق، به منظور گردآوري داده‌هاي مورد نياز و آزمون سؤالات تحقيق از پرسشنامة محقق ساخته با مقياس پنج ارزشي ليكرت با تعداد 45 سؤال بسته پاسخ استفاده شده است، جهت سنجش پايايي پرسشنامه تحقيق از روش آلفاي كرونباخ استفاده شده است. اين روش براي محاسبه‌ي هماهنگي دروني ابزار اندازه گيري كه شامل پرسشنامه‌ها هم است بكار مي‌رود. و پايايي اين پرسشنامه ضريب بالاي 93% بوده است كه توسط آقاي ادبي بدست آمده است. همچنين تك تك سؤالات پرسشنامه مذكور با استفاده از مطالعة منابع معتبر و حوزه‌هاي مرتبط طراحي شده و توسط اساتيد دانشگاهي مورد تأييد قرار گرفته و روايي آن تأييد شده است. 3- نتايج يا يافته ها از ديدگاه مجموع كارشناسان در بين مشكلات مربوط به مديريتي، ريز عاملهاي «كمبود متخصصان و نيروي انساني آموزش ديده در بخش گردشگري ورزشي شهرستان» و «تفاوت در سياست گذاريها، رويه‌ها و نبود استراتژي روشن در مورد گردشگري ورزشي» به ترتيب با بار عاملي 82% و 80% از مهمترين مشكلات گردشگري ورزشي در بخش مديريتي مي‌باشند. همچنين در بين مشكلات مربوط به اطلاع رساني و فرهنگي، ريز عاملهاي «آشنايي كم و ناكافي گردشگران ورزشي در مورد جاذبه‌هاي طبيعي و منابع موجود در شهرستان» و «سيستم اطلاع رساني ناقص و روابط عمومي ضعيف با گردشگران» هر دو با بار عاملي 72% از مهمترين مشكلات اين قسمت مي‌باشند و در مورد مشكلات زير ساختاري ريز عاملهاي «عدم وجود امكانات و تاسيسات تفريحي ورزشي شهرستاندارد و مطلوب در مناطق مستعد» و «كمبود تأسيسات اقامتي و هتلهاي شهرستاندارد در سطح بين المللي براي اقامت گردشگران» به ترتيب با 86% و 84% از مهمترين مشكلات ناشي از زير ساختاهاي گردشگري ورزشي شهرستان مي‌باشند. 4- بحث و نتيجه گيري امروزه يكي از انواع جهانگردي كه بسيار مورد علاقه و استفاده مردم دنيا واقع شده است توريسم ورزشي است. برگزاري انواع مسابقات جهاني، ملي، منطقه‌اي انگيزه‌اي قوي براي حضور و شركت مردم در محل برگزاري مسابقات است. گردشگري ورزشي فعاليت‌هاي مرتبط با ورزش است و از آنجا كه اين بخش تنها دربرگيرنده پيگيري حوادث و رويدادهاي ورزشي نيست، به گردشگري ورزشي نه فقط به عنوان تماشاي يك حادثه ورزشي، بلكه به عنوان عامل سفر نيز توجه مي‌شود. مراغه چهاراه تمدن و دروازة ارتباطي آسيا و اروپا محسوب مي‌شود و به لحاظ طبيعت سبز و آب وهواي مساعد، دشت‌هاي وسيع، رودهاي پرآب، كوههاي سر به فلك كشيده و وجود ظرفيتهاي طبيعي ورزشي از پتانسيل بالاي سرمايه گذاري در بخش گردشگري ورزشي برخوردار است. همچنين همجواري اين شهرستان با سه كشور همسايه كه داراي فرهنگها و زبانهاي مشتركي مي‌باشند زمينة مناسبي را براي توسعة صنعت گردشگري ورزشي فراهم كرده است. صنعت گردشگري ورزشي تركيبي از دو صنعت ورزش و گردشگري مي‌باشد، اما سالهاي اخير به دليل پيشرفت دنياي تكنولوژي و سيستمهاي حمل و نقل قوي و با توجه به تعاريف كارشناسان (رابينسون و گيبسون) در مورد گردشگري ورزشي، بعد ديگري كه اوقات فراغت نام دارد به اين تركيب اضافه شده و از اين به بعد گردشگري ورزشي داراي سه بعد ورزش، گردشگري و اوقات فراغت مي‌باشد. و با توجه به رشد روز افزون جمعيت و بالا رفتن سطح كيفي زندگي در جهت غني سازي اوقات فراغت خانواده‌ها، مديران و مسئولان گردشگري ورزشي بايد با برنامه ريزي‌هاي دقيق و حساب شده در جهت جذب گردشگران ورزشي به شهرستان كوشا باشند و در اين بين از نقش زنان در توسعة گردشگري ورزشي پايدار كه از طريق خانواده و بالتبع آن جامعه صورت مي‌گيرد نبايد غافل شد. برگزاري كنگره‌ها و سمينارهاي علمي مرتبط با گردشگري ورزشي، جشنواره‌هاي ورزشي، پذيرش ميزباني مسابقات در سطح ملي و بين المللي در تمامي رده‌هاي سني زنان و مردان، همچنين لزوم توجه به بعد علمي اين قضيه و استفاده از نظريات و تجربيات كارشناسان و كارهاي تحقيقي صورت گرفته در اين زمينه مي‌تواند راهگشاي بسياري از مشكلات و مقدمات پيشرفت آن را فراهم كند. با يك نگاه كلي به صنعت گردشگري ورزشي در يك زمان و مكان مشخص، بايد زيرساخت‌هاي اين صنعت بررسي شود. برنامه‌ها و استراتژي‌هايي كه در اين راستا و در جهت توسعه گردشگري بايد انجام شوند، معرفي صنعت گردشگري ورزشي به آحاد مردم، بررسي آمار گردشگري ورزشي مدرن، شناسايي و ارزيابي ورزش‌هاي درگير در گردشگري و مناطق مستعد رشد اين صنعت، ارزيابي وسعت بازار اين صنعت در دو بخش تابستاني و زمستاني، شناسايي كشورهاي فعال در خصوص اين صنعت و استفاده از تجارب آنها، ارزيابي و تشخيص تاريخچه و آينده صنعت گردشگري ورزشي و تشخيص استراتژي‌هاي متفاوت گردشگري ورزشي كه به وسيله طراحان رقابت‌هاي ورزشي گوناگون استفاده مي‌شود، ميسر خواهد شد. از ديگر اقداماتي كه در ارتباط با نتايج اين تحقيق مي‌توان از آنها استفاده كرد مي‌توان به برگزاري بازي‌هاي ارامنه (با توجه به وجود كليساهاي معروف ارمني‌ها و ساكنان زيادي كه نسبت به ديگر شهرستانهاي كشورمان داراست) كه هر ساله در آغاز فصل بهار مي‌باشد و يا برگزاري مسابقات بين المللي كانوپولوي صوفي چاي مراغه، با توجه به وجود مجتمع‌هاي گردشگري ساحلي كه داراي امكانات رفاهي و ورزشي عالي مي‌باشند، بهرة لازم را در اين زمينه برد. در خصوص جاذبه‌هاي آبي، ساحلي و تابستاني و آب گرم و طبيعت درماني مي‌توان با استفاده از سيستم مديريتي قوي از سواحل زيباي درياچه علويان و صوفي چاي كه سالانه در فصل تابستان پذيراي دهها هزار گردشگر براي ورزشهاي آبي و ساحلي و سواحل لجني آن به دليل داشتن املاح معدني فراوان خاصيت درماني و ضد عفوني داشته و براي درمان بيماريهاي استخواني، روماتيسمي و سياتيك تجويز مي‌شود (بيمارستان شوروي سابق از اين لجن‌ها براي درمان بيماران خود استفاده مي‌كرد)، چنانكه در تابستانها مشاهده مي‌كنيم خيل گردشگران كه فقط سر آنها بيرون از لجن مانده در تمام مدت تابستان در سواحل درياچه ديده مي‌شوند، در حالي كه هيچ گونه اقدامي از سوي مسئولان در اين زمينه صورت نگرفته است. همچنين به دليل وجود شكارهاي منحصربه فرد و ناياب، شكارگاه‌هاي شهرستان يكي از مناطق مطرح براي شكارچيان حرفه‌اي است كه با سازماندهي منظم مي‌توان بيشترين بهره برداري را از اين پتانسيل طبيعي برد. شكارچيان بين المللي بيشترين ارز را به كشورهاي مقصد مي‌برند، در حالي كه كمترين تماس را با مردم برقرار مي‌كنند. از ديگر راهكارهاي توسعة گردشگري ورزشي شهرستان تأكيد بر ورزش‌هاي بومي محلي مي‌باشد كه از مزيت‌هاي هر منطقه‌اي براي توسعة گردشگري ورزشي است. 5- نتيجه گيري چنانكه امروزه تلاش مسئولين و برنامه ريزان دنيا بر تخصصي‌تر كردن رشته‌ها و بومي سازي آنهاست، همانطور كه بسياري از مسابقاتي كه در المپيك به عنوان رشتة ورزشي مطرح مي‌شود، بازي‌هاي بومي و محلي كشورهاي مختلف است. مديريت قوي و برنامه ريزي جامع به همراه لزوم اعتقاد به شكل گيري فعاليت‌هاي ورزشي همگاني، مي‌تواند راهگشاي ما در اين زمينه باشد. به ديگر سخن نخست بايد براي مسولين توجه به اين امر كه ورزش نه به عنوان يك فعاليت تفريحي بلكه عامل سلامتي و بهداشت فردي و اجتماعي‌اي و توسعة اقتصادي جامعه مي‌باشد روشن گردد و سپس با اختصاص بودجه مناسب تاسيسات و امكانات زيربنايي متناسب با شرايط جغرافيايي و اقليمي هر منطقه ايجاد گردد. در كنار اين امر فرهنگ سازي و ايجاد زمينه جهت آشنايي افراد با فعاليت‌هاي ورزشي و لزوم استفاده همه از اين امكانات مكمل مهمي در توسعة گردشگري ورزشي شهرستان است. نهايت آنكه، ما براي آنكه بخواهيم فعاليت‌هاي مختلف گردشگري ورزشي را درشهرستان پياده نماييم، نخست نيازمند ايجاد بخش سخت افزاري قضيه (يعني ساخت مراكز اقامتي و پذيرايي، فرودگاه، راه ارتباطي و هزاران عامل ديگر مسافرتي هستيم و سپس در بعد ورزش نيازمند احداث مراكز ورزشي جامع و مجهز بصورت تخصصي مي‌باشيم. در كنار اين دو عامل توجه به امر تبليغات رسانه‌اي و آگاهي بخشي داخلي و خارجي نكته بسيار مهم و ضروري است. چراكه در صورت عدم اطلاع رساني به موقع و به روز، هيچ كدام از برنامه‌هاي پيش بيني شده به مرحله اجرا در نخواهد آمد.