اثر8 هفته تمرينات هوازي ، هوازي- وايبريشن بر شاخص هاي تركيب بدني زنان ميانسال داراي اضافه وزن و چاق

در سال هاي اخير، تغييرات در سبك زندگي باعث شده تا جوامع مختلف به دليل الگوهاي جديد تغذيه‎اي با مشكلات اضافه وزن و چاقي مواجه شوند و چاقي به عنوان يك مشكل جدي سلامتي در جهان مطرح گردد، بطوريكه در حال حاضر به عنوان يك سندروم جديد جهاني و بزرگترين مشكل سلامتي مردم در دنياي مدرن است كه شيوع آن در همه ي گروه هاي سني در جهان افزايش پيدا كرده است(1).مطالعات نشان داده است كه تراكم چربي به خصوص چربي‎هاي احشايي كه اطراف ارگان‎هاي داخلي را فرا گرفته، باعث بيماري قلبي-عروقي همچنين ديابت نوع دو، بيماري‎هاي متابوليكي، افزايش وزن و ضعف و خستگي در انسان‎ها مي‎شود(2).از اين رو شركت در فعاليتهاي ورزشي منظم و متداوم از بهترين روشها براي جلوگيري از چاقي و عوامل التهابي همراه آن مي باشد يكي از مباحثي كه مدتي است مورد توجه صاحب نظران رشته پزشكي-ورزشي و علوم ورزشي قرار گرفته، استفاده از لرزش تمام بدن و اثر مثبت يا منفي آن در فعاليت‎هاي ورزشي و عملكرد ورزشكاران است. كاربرد تمرينات لرزشي به عنوان يك روش نسبتاً جديد تمرين عصبي عضلاني مورد توجه مي‎باشد و نيز عاملي براي تحريك مكانيكي قوي در سيستم عصبي عضلاني، بافت استخواني و عضلات بوده كه به طور وسيعي در حرفه‎هاي پزشكي، ارگونومي و آزمايشات حيواني مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات نشان داده‎اند كه با استفاده از تمرينات لرزش تمام بدن مي‎توان عملكرد ورزشي، آمادگي جسماني، سطوح سلامتي و حتي شتاب بخشيدن به روند بهبودي آسيب را فراهم ساخت (3).مطالعات نشان داده است كه تمرينات وايبريشن باعث بهبودي توان اسكلتي-عضلاني و همچنين سلامت قلبي-عروقي در افراد سالم و بيمار سالمند مي‎شود. اگر چه بعضي از مطالعات نشان داده است كه تمرينات وايبريشن در افراد بالغ جوان هيچ‎گونه تأثيري روي وزن و توده‎ي چربي و يا افزايش توده عضلاني نداشته است(4).ولي مطالعات ديگر نشان داده است تمرينات وايبريشن توده‎ي ماهيچه‎اي را در زنان سالمند افزايش مي‎دهد.برخي از مطالعات نشان داده است تمرينات وايبريشن باعث قوي شدن عضلات مي‎شود و تعادل بدني را بهبود مي‎بخشد(5). همه‎ي اين مطالعات به روشني نشان داده‎اند كه تمرينات وايبريشن روي تركيب بدني تأثير دارد.بنابراين فوايد انجام فعاليت‌هاي ورزشي روي چاقي، ديابت نوع دوم و سندرم متابوليك مشخص شده است، اما مكانيسم اثرگذاري فعاليت ورزشي بر زير ساختهاي چربي به همراه وايبريشن موضوع مهمي است كه بايد به آن پرداخته شود. تحقيق حاضر با هدف تأثير 8 هفته تمرينات هوازي به همراه وايبريشن بر سطح تركيب بدني زنان ميانسال داراي اضافه وزن و چاق در شهر گچساران، انجام گرديد. مواد و روشها :در اين تحقيق 30 زن سالم ميانسال كم‌تحرك شركت كردند. اين افراد طي 6 ماه قبل از دوره تمريني در هيچگونه فعاليت ورزشي منظم شركت نداشتند. پس از تكميل فرم رضايت‌نامه و فرم آمادگي شركت در فعاليت‌هاي ورزشي(PAR-Q) از آزمودني‌ها اندازه‌گيري‌هاي تركيب بدني به عمل آمد. قد آزمودني‎ها بدون كفش، در حالي كه پاها به هم چسبيده و باسن، شانه‎ها و پس سر در تماس با قد سنج بود، اندازه‎گيري شد. اندازه‎گيري وزن افراد نيز با لباس سبك، بدون كفش و با ترازوي ديجيتال مدل سكا (ساخت كشور آلمان) صورت گرفت. شاخص توده بدن (BMI) از تقسيم وزن بر حسب كيلوگرم به مجذور قد بر حسب متر محاسبه شد. اندازه دور كمر در بالاي ناف و در قسمت گودي كمر و اندازه دور لگن در برجسته‌ترين قسمت لگن توسط متر نواري انجام شد . نسبت دور كمر به دور لگن از تقسيم اندازه دور كمر به دور لگن محاسبه گرديد. براي اندازه‎گيري درصد چربي بدن از روش سه نقطه‎اي چين زير پوستي (ران، شكم و سينه)، فرمول جكسون و پولاكو با استفاده از كاليپر مدل لافايت (ساخت كشور آمريكا) استفاده شد . پس از انجام كليه آزمون‎ها، آزمودني‌ها به سه گروه كنترل (10= n)، گروه تمرينات هوازي (10= n) و گروه تمرينات منتخب و وايبريشن (10= n) قرار گرفتند دوره تمريني تحقيق حاضر 8 هفته به طول انجاميد كه برنامه تمريني گروه هوازي به مدت 8 هفته و 3 جلسه در هفته تمرين مي‎كردند. شدت فعاليت در هفته اول معادل 55 درصد ضربان قلب بيشينه و به مدت 25 دقيقه در هر جلسه بود كه زمان فعاليت هر هفته 2 دقيقه و شدت فعاليت هر دو هفته 5 درصد افزايش پيدا مي‎كرد به طوري كه آزمودني‎ ها در هفته هشتم با 75 تا 80 درصد ضربان قلب بيشينه و به مدت 40 دقيقه فعاليت مي‎كردند.. ازطرفي تمرينات منتخب و وايبريشن شامل تركيبي‌ از حركات ايروبيك(هوازي) و اجراهاي هوازي موزون و هماهنگ كه با موزيك همراه مي‎باشد و شامل يكسري حركات لوايمپك و ايمپكت مي باشد كه حركات ايمپكت شامل ۳ گروه دويدن، گروه گام و ضربه و گام مي باشد كه شامل دو درجا، دو به جلو، دو به عقب، زانو بلند، شاسه، پرش چپ و راست، دو به پهلو، پرش با زانو جلو به پهلو، گام و بلند كردن پرشي، پرش به پهلو، زنو بالا، پاشنه بالا، لگد، بلند كردن جانبي مي‌باشد(مويدي 1382). حركت دست‎ها به شكل طبيعي و غير ارادي بدون طراحي‌ حركت مي‎كنند. حركات فوق به شكل تركيبي‌ به مودار ۴۲ دقيقه توسط آزمودني‎ها انجام شد كه همراه با موسيقي اجرا شدندكه پس از آن از دستگاه وايبريشن با فركانس، دامنه و مدت زمان مناسب استفاده گرديد.طي دوره تحقيق از آزمودني‎ها درخواست شد تا شيوه غذايي خود را تغيير ندهند و پس از اتمام دوره تمريني، كليه آزمون‎ها تكرار شدند. در تحقيق حاضر براي بررسي همگن بودن گروه‌ها در متغيرهاي مختلف از آزمون كولموگروف- اسميرنف استفاده شد. از آنجا كه در پيش‌آزمون تفاوت معني‌داري بين گروه‌ها از لحاظ فاكتورهاي مختلف مشاهده نشد (05/0 P) از آزمون‏هاي پارامتريك استفاده گرديد. براي بررسي اختلاف ميانگين متغيرها بين گروه‏ها از آزمون تحليل واريانس يك طرفه استفاده شد. كليه آزمون‌ها در سطح معني‌داري 05/0 P و توسط نرم افزار SPSS-16 صورت گرفت.نتايج: نتايج حاصل از تجزيه و تحليل واريانس(ANOVA) نشان داد كه 8 هفته تمرينات هوازي و هوازي – وايبريشن بر شاخص هاي آنتروپومتريك (از جمله شاخص توده بدني ، نسبت دور كمر به لگن، و درصد چربي) آزمودنيها اثر معني داري نسبت به گروه كنترل داشته است. بحث و نتيجه گيري: با توجه به نتايج مختلفي كه در زمينه اثرات تمرينات ورزشي بر شاخص هاي تركيب بدني زنان ميانسال داراي اضافه وزن و چاق وجود دارد ، نتايج تحقيق حاضر نشان داد افرادي كه در گروه تمرين هوازي و ويبريشن به تمرين پرداختند در شاخص هاي آنتروپومتريك نسبت به گروه كنترل تغييرات قابل توجهي داشتند به عبارت ديگر اثر تمرينات ويبريشن و هوازي بر شاخص هاي تركيب بدني موثر بوده است .بنابراين تمرينات تركيبي هوازي و ويبريشن و همچنين استفاده از تمرينات متنوع ديگر در كنار متغيير هاي مذكور مي تواند موثر واقع شود.