نقش فاكتورهاي آمادگي جسماني و انگيزه مشاركت ورزشي در پيش بيني سلامت رواني دانشجويان دختر

1- مقدمه امروزه پرداختن به مقوله سلامت رواني قشرهاي مختلف جامعه از اهميت ويژه اي برخوردار گشته است .در اين بين ، دانشجويان از جمله گروه¬هايي هستند كه زندگي آنها همواره در معرض چالش¬ها و فشارهاي روزمره قرار دارد كه اين مسئله مي¬تواند در كاهش كارايي آنها در رسيدن به اهداف مطلوب شخصي و شغلي نقش داشته باشد .از طرفي، بررسي¬ها نشان مي¬دهد كه شركت در فعاليت¬هاي بدني و ورزش با فوايد جسماني و رواني بسياري همراه است (گيل، 2000). در بررسي مهارت¬هاي ذهني ورزشكاران به اين نتيجه رسيدند كه متغيرهاي سلامت رواني (اضطراب، استرس، اعتماد به نفس و...) با تمرينات ورزشي رابطه مثبت دارد و ميزان اثر آن با توجه به تفاوت¬هاي فرد متغير است (ﺟﺎروﻳﺲ، 1379). عليرغم نقش مثبت فعاليت¬هاي ورزشي در كاهش مشكلات رواني، امروزه اقشار مختلف جامعه به ويژه دانشجويان از سبك زندگي فعالي برخوردار نيستند. اين مسئله شايد بي¬ارتباط با عدم انگيزه كافي براي مشاركت در فعاليت¬هاي ورزشي نباشد (قدرت¬نما و حيدري نژاد، 1392). با توجه به مطالب فوق الذكر، تحقيق حاضر بدنبال پاسخ به اين سؤال بود كه آيا دو عامل انگيزه مشاركت ورزشي و آمادگي جسماني به همراه خرده عامل¬هاي آنها مي¬توانند سلامت رواني (استرس، اضطراب و افسردگي) را پيشگويي كنند؟ 2- روش شناسي تعداد 80 دانشجوي دختر دانشگاه بوعلي سينا همدان به طور مساوي از دو مقطع كارشناسي وكارشناسي ارشد، در نيم¬سال تحصيلي اول 95-96 به صورت داوطلبانه دراين تحقيق شركت كردند. آزمودني¬ها ابتدا پرسشنامه افسردگي، اضطراب و استرس (DASS-21) را تكميل كردند كه بعنوان شاخصي از سلامت رواني آنها بكار برده شد. پس از آن پرسشنامه انگيزه مشاركت ورزشي (SPMQ) توسط شركت¬كنندگان تكميل شد. اين پرسشنامه 8 خرده عامل موفقيت، گروه¬گرايي، آمادگي، تخليه انرژي، عوامل موقعيتي، بهبود مهارت، دوست¬يابي، تفريح و سرگرمي را اندازه¬گيري مي¬كند. در نهايت، آزمون¬هاي چابكي (ربع مربع)، پرش سارجنت و دراز نشست بعنوان شاخص¬هاي آمادگي جسماني اجرا شدند. جهت تجزيه و تحليل داده¬ها از روش¬هاي آماري تحليل واريانس چند متغيره (MANOVA) و تحليل كوواريانس چند متغيره (MANCOVA) استفاده گرديد. 3- يافته¬ها در نمودار 1، امتيازات دو گروه مورد مطالعه در متغيرهاي اندازه¬گيري شده آورده شده است. نتايج MANOVA نشان داد كه دو گروه كارشناسي و كارشناسي ارشد در فاكتورهاي اضطراب، چابكي، موفقيت، گروه¬گرايي، تخليه انرژي و بهبود مهارت با هم اختلاف معني¬داري داشتند (ps ≤ 0.05). از طرفي، نتايج MANCOVA حاكي از آن بود كه ارتباط انگيزه مشاركت ورزشي در كل با هر سه فاكتور افسردگي، اضطراب و استرس معنادار بود. از بين خرده فاكتورهاي انگيزه مشاركت ورزشي، تنها موفقيت با هر سه فاكتور سلامت رواني ارتباط معني¬دار داشت. جالب آنكه، هيچكدام از فاكتورهاي امادگي جسماني با عوامل سلامت رواني ارتباط معني¬داري نداشتند. نمودار1. مقايسه گروه¬ها در خرده عامل¬هاي مختلف انگيزه مشاركت ورزشي، آمادگي جسماني و سلامت رواني 4- بحث و نتيجه¬گيري يافته¬هاي تحقيق نشان مي¬دهد كه دانشجويان كارشناسي ارشد در اكثر فاكتورهاي انگيزه مشاركت ورزشي عملكرد بهتري نسبت به كارشناسي داشتند و همچنين از اضطراب كمتري برخوردار بودند. از طرفي، دانشجويان كارشناسي درفاكتور چابكي عملكرد بهتري نسبت به كارشناسي ارشد داشتند. علاوه بر اين، نتايج حاكي از آن بود كه انگيزه مشاركت ورزشي در كل مي¬تواند هر سه فاكتور سلامت رواني (افسردگي، اضطراب و استرس) دانشجويان را پيش¬بيني نمايد. هرچند، از بين خرده عامل¬هاي انگيزه مشاركت ورزشي، تنها موفقيت پش¬گويي كننده سلامت رواني دانشجويان بود. جالب آنكه هيچكدام از فاكتورهاي امادگي جسماني نتوانستند عوامل سلامت رواني را پيش¬بيني نمايند. 5- نتيجه گيري اين نتايج مي¬گويدكه مي¬توان از روي انگيزه مشاركت ورزشي سلامت رواني دانشجويان دختر دانشگاه بوعلي را پيش بيني كرد.