ادبيات و فلسفه از منظري بين رشته اي؛ از فلسفه تحصلي تا فلسفه ايدئاليستي و از رئاليسم تا سمبوليسم

فيلسوفان علم¬گرا و تجربه¬¬باور، حس را منشأ همه¬ي¬ ادراكات بشري مي¬دانستند. به باور آن¬ها، علمِ انسان خلاصه¬ي¬ تجربه-هاي گذشته¬ي¬ اوست و محدود است به محسوسات او. اما فلاسفه¬¬ي ايدئاليست، چه در آلمان و چه در فرانسه، بر «اصالتِ تصور» (اصالت علم يا اصالت معقول=اصالت ذهن) تأكيد مي¬كردند و اندك¬اندك انسان را به عنوان عنصر اساسي و معنادهنده¬ي¬¬ هستي مطرح مي¬كردند. به اين ترتيب مكاتب فلسفي گاه به مطالعه¬ي¬ عين و برون¬ذات مي¬پردازند و گاه به مطالعه¬ي¬ ذهن يا درون¬ذات؛گاه، جهان اكبر را از راه مشاهده مستقيم و با بهره¬گيري از تجربه و قوه¬ي حس به شناخت درمي¬آورند و گاه آن را از راه مطالعه در جهان اصغر قابل شناخت مي¬دانند و گاه نيزانسان را در مركز عالم هستي به عنوان خالق يا معنادهنده¬ي همه چيز به حساب مي¬آورند. نكته¬¬ي مهم اين است كه جرياني همانند سير تحول و تغيير رويكرد مكاتب فلسفي از تجربه¬گرايي و واقع¬گرايي به ايدئاليسم، در هنر و ادبيات هم ديده مي¬شود؛ در ادبيات هم نگرش¬ها از واقع-گرايي و توجه به عينيّات، به ايده¬گرايي و توجه به دنياي نمادهاي ذهني، تغيير مي¬يابد. اين تغييرات بنيادين در زيربناي فكري و مباني نظري، باعث مي¬شود كه پايه¬هاي مكتب رئاليسم (و البته ناتوراليسم) كه بر اصالت واقع تأكيد دارند متزلزل شود و راه بر مكتبي گشوده شود كه اصالت را به جهان نمادها و سمبول¬ها و به تعبير روشن¬تر، جهان ايده¬ها مي¬دهد؛ مكتب هنرمندان نمادپرداز (سمبوليسم) تلاش مي¬كند به كمك علائم و اشارات و رمزها راهي به سوي جهان فراواقع باز كند. اين پژوهش با رويكردي بين¬رشته¬اي، همانندي مكتب¬هاي ادبي و فلسفي يادشده را تبيين مي¬¬كند.