تحليل تطبيقي شخصيّت در بيژن و منيژه فردوسي و هماي و همايون خواجوي كرماني

يكي از ويژگي¬هاي داستان كه نقش برجسته¬اي در طرح داستان، انسجام، رشد و گسترش آن دارد، شخصيّت¬پردازي است؛ زيرا نويسنده بايد بداند چگونه و با چه زبان و كاركردي، شخصيّتي را بيافريند و به او نقش و تيپ دهد. شاهنامه از اين جهت سرآمد همۀ متون داستاني منظوم و منثور فارسي است كه علّت اصلي آن نه تنها مرهون جذّابيّت اشخاص و قهرمانان شاهنامه بلكه معلول دخالت شخصي و شخصيّت فكري و زباني فردوسي نيز هست. «بيژن و منيژه» فردوسي، منظومة عاشقانه‌اي است كه عناصر داستاني آن به شيوايي پردازش شده ‌است؛ چنان‌ كه برخي شاعران غنايي‌سراي، آثار ارزشمندي را به اقتفاي اين داستان غنايي سروده‌اند كه يكي از آن‌ها منظومة غنايي «هماي و همايون» خواجوي كرماني است. شخصيّت‌پردازي از عناصر اصلي روايت «بيژن و منيژه» است و خواجوي كرماني در «هماي و همايون» از آن پيروي كرده‌است. در اين جستار سعي شده به روش توصيفي- تحليلي ضمن بررسي و مقايسۀ شخصيّت عاشق و معشوق در دو منظومۀ «بيژن و منيژه» و «هماي و همايون»، موارد تأثيرپذيري خواجوي كرماني از فردوسي در شيوه¬هاي شخصيّت¬پردازي بررسي و تحليل گردد. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه خواجو در شخصيّت¬پردازي منظومۀ «هماي و همايون» به شيوۀ فردوسي در داستان «بيژن و منيژه» نظر داشته است. از ديگر نتايج تحقيق اين است كه شخصيّت‌ها در اين دو اثر حالتي ايستا امّا نيك دارند؛ جز همايون كه شخصيّتي پويا و متحول دارد.