كليدواژه :
عاطفه حسرت , محتوا و فرم صورت , غزل معاصر , هوشنگ ابتهاج.
چكيده فارسي :
يكي از عواطف انسان كه نقشي محوري در تعيين شخصيت او و چگونگي رويكردهايش نسبت به زندگي دارد، حسرت است. اين عاطفه همواره به شيوه¬هايي گوناگون در ادبيات ملل و از جمله ايران متجلّي شده است. يكي از اين نمودگاه¬ها شعر معاصر فارسي است. در اين حوزه، هوشنگ ابتهاج جايگاهي ويژه¬ دارد و از بزرگان غزل نيمه سنّتي محسوب مي¬شود. عاطفه¬ي حسرت در غزل سايه، بروز و تأثيري كليدي دارد و از دلايل ماندگاري سخن او به شمار مي¬رود. بر اين اساس، هدف از اين پژوهش، تحليل انواع جلوه¬هاي اين عاطفه در غزل ابتهاج، تحليل دلايل، انگيزه¬ها و نتايج آن و چگونگي بروز آن در ساختار و صورت غزل اوست. به طوركلّي، مي¬توان حسرت¬هاي ابتهاج را به دو دسته¬ي شخصي و اجتماعي تقسيم كرد؛ هرچند گروهي از حسرت¬ها هستند كه كاركردي دوسويه دارند: فردي ـ اجتماعي. پركاربردترين زمينه¬هايي كه باعث بروز اين عاطفه در غزل او شده¬اند عبارتند از: عشق¬، جدايي از دوستان، نارضايتي از سرنوشت و روزگار و مردمان و نابساماني¬هاي اجتماعي ـ سياسي. بارزترين شگردهاي فرمي ابتهاج در اين زمينه نيز، علاوه بر استفاده از واژه¬هاي حامل مفاهيم حسرتبار، از اين قرارند: به كارگيري انواع شيوه-هاي موسيقايي؛ بخصوص كناري، دروني و بيروني و تصويرآفريني؛ به ترتيب در قالب تشبيه، استعاره، نماد، كنايه، تلميح و اسطوره، تشخيص و اغراق.
چكيده لاتين :
Sense of regret is one of the emotions of human playing a central role in determining his character and the way he approaches to life as well as the whole world. this emotion has manifested itself in different literature of the world, including Iran. Contemporary Persian poetry is one its areas of manifestations. With regard to this area of poetry, Hushang Ebtehaj owns a special place in Persian poetry and he is one of the greatests in semi-classical sonnet. Sense of regret, in the sonnets of Sayeh, holds a pivotal impact and makes his words perennial. Accordingly, the purpose of this study is to analyze different manifestation of this emotion in the sonnets of Ebtehaj; its reasons, motivations, consequences, and the way it affects the structure and form of his sonnets. Although some kinds of regret have dual function, in the sonnets of Ebtehaj, it can be divide to two general categories; social and individual. The most common areas that lead to the manifestation of this emotion in his sonnets are: love, separation, dissatisfaction with fate, life and people, social and political turmoil. In this regard, added to the use of words carrying the concepts of regret, the most salient technics he applied on the form of his sonnets include: employing variety of musical style, particularly lateral, internal and external, and imagination in the form of simile, metaphor, symbolism, irony, allusion and myth, animation and exaggeration.
