ارزيابي روند تغييرات كارآيي و مقدار مصرف آب گندم و كلزا در طيف وسيعي از شرايط رطوبتي خاك

با توجه به محدود بودن قابليت دسترسي آب و نياز روز افزون افزايش محصول، افزايش كارآيي مصرف آب (WUE) از اهميت ويژه اي برخوردار است. حصول حداكثر WUE مستلزم تعيين شرايط رطوبتي خاك با حداكثر قابليت دسترسي براي هر گياه مي­باشد. هدف اين پژوهش بررسي تغييرات كارآيي مصرف آب دو گياه گندم و كلزا در شرايط رطوبتي مختلف دو بافت خاك لوم شني و لوم رسي است. براي انجام اين پژوهش، 14 تيمار مكش خاك شامل 20، 40، 60، 80، 110، 300، 500، 1000، 2000، 3000، 5000، 8000، 10000، 15000 و 20000 سانتيمتر در قالب طرح كاملا تصادفي با 3 تكرار بر گلدان­هايي با ارتفاع 27 سانتيمتر اعمال شدند. نتايج نشان داد كه با افزايش مكش ماتريك خاك از cm 20، WUE كلزا شروع به افزايش مي­نمايد، به گونه­اي كه در هر دو بافت خاك بيشترين WUE كلزا در مكش ماتريك cm 60 مشاهده مي­شود كه به ترتيب براي خاك لوم شني و لوم رسي برابر با 64/2 و g lit-1 23/2 مي­باشد. سپس در يك محدوده­اي از مكش ماتريك خاك (تا cm 300 در خاك لوم شني و تا cm 500 در خاك لوم رسي) تغييرات WUE بسيار كم شده و پس از آن WUE كلزا شروع به كاهش مي­نمايد. براي گندم، با افزايش مكش ماتريك خاك از cm 20، به ترتيب تا مكش cm 40 در خاك لوم شني (g lit-1 79/3 WUE=) و cm 60 در خاك لوم رسي (g lit-1 66/3 WUE=)، افزايش معني­دار WUE مشاهده شد. سپس در محدوده­اي از مكش ماتريك خاك (تا cm 110 در خاك لوم شني و تا cm 300 در خاك لوم رسي)، افزايش WUE گندم با شدت كمتري ادامه يافت. نتايج اين پژوهش مؤيد اهميت نوع گياه و بافت خاك در تعيين حد بالاي آب قابل دسترس خاك براي مديريت بهينه آب در مزرعه و حصول حداكثر كارآيي مصرف آب آبياري مي­باشد.