بررسي ساختارهاي هندسي به كار رفته در معماري مسجد كبود تبريز

معماري مساجد در هنر ايراني- اسلامي، جايگاه ويژه اي دارد. هندسه دقيق مسجد كبود تبريز در طراحي و اجرا، هر محققي را به تأمل وا مي دارد كه اين بنا توسط معمار توانمندي به اجرا در آمده كه الگويي از معماري ايراني- اسلامي را به نمايش گذاشته است. ترديدها درباره ي شيوه ي معماري مسجد كبود تبريز، مربوط به هندسه پلان و تركيب حجمي خاص آن است كه باعث شده اين بنا از ديگر نمونه هاي معماري مسجد در ايران متمايز باشد. بدين سبب برخي از محققان در پي شناخت تبار فرمي اين مسجد، ريشه هاي آن را در هنر منطقه آناتولي جستجو و درنتيجه، معماري مسجد كبود را وامدار معماري عثماني معرفي كرده اند. در پژوهش حاضر فرض بر اين است كه معماري مسجد كبود با وجود داشتن برخي شباهت ها به فرم مساجد منطقه ي آناتولي، طبق اصول معماري ايران ساخته شده است و به كمك روش توصيفي- تحليلي به دنبال پاسخ به اين پرسش مي باشد كه اصول هندسي به كاررفته در معماري مسجد كبود تبريز چگونه است؟. نتايج پژوهش نشان مي دهد بناي مسجد كبود، از نظر فرم به برخي آثار معماري عثماني شباهت هايي دارد. با اين حال نكته مهمي كه وجود دارد، آن است كه بناي مسجد كبود از نظر ساختاري، تماماً بر پايه اسلوب مهندسي ايراني، آفرينش كالبدي يافته است. شيوه معماري اين بنا اگر چه باب جديدي در طراحي مسجد در معماري ايران گشود، ليكن نتوانست اشتياق معماران بعدي را براي تكرار فرم آن برانگيزد.