خصوصيات زمين شيميايي و كاني شناسي ريزگردهاي با منشاء خارجي و داخلي جنوب غرب ايران

Geochemical and mineralogical characteristics of exogenous and internal dust southwest of Iran

يكي از نواحي ايران كه تحت تاثير پديده نو ظهور گرد و غبار به دليل شرايط خشكسالي هاي اخير قرارگرفته است استان خوزستان است. تداوم اين طوفان ها سبب بروز اثرات نامطلوب زيستي و بروز خسارات فراوان در زمينه هاي كشاورزي، صنعتي، حمل و نقل و سيستم هاي مخابراتي گرديده است. با توجه به عدم شناخت كافي از خصوصيات فيزيكي و شيميايي ذرات تشكيل دهنده گرد و غبار در ايران لزوم انجام يك مطالعه جامع و سيستماتيك بر روي اين پديده در كشور كاملا احساس مي گرديد. امروزه علاوه بر تعيين شاخص‌هاي زمين شيميايي ذرات گرد و غبار به منظور تعيين منشاء احتمالي ذرات، بررسي خصوصيات زمين زيست محيطي عناصر اصلي و كمياب موجود در اين ذرات و نقش آنها در آلودگي محيط زيست نيز حائز اهميت است. در اين راستا تعداد 39 نمونه در اندازه‌هاي مختلف ذرات گرد و غبار (PM2.5, PM10, TSP) جهت آناليز هاي XRF و ICP-MS به منظور تعيين غلظت عناصر اصلي و كمياب برداشت گرديد. نتايج حاصل از مطالعات XRF نشان مي دهد كه تركيب اكسيدهاي اصلي گرد و غبار خوزستان شبيه با تركيب ميانگين ساير نقاط دنيا است و تركيب سيلتي رسي را براي آن تداعي مي‌كند و SiO2 ، Al2O3 ،Fe2O3 ،CaO ،MgO وK2O بترتيب تركيبات اصلي هستند. از طرفي يك محيط رسوبي مرتبط با دگرساني و فرسايش سنگ‌هاي رسوبي ‌را به عنوان منشاء زمين‌شناسي اين ذرات مي‌توان در نظر گرفت. مطالعات زمين شيميايي بر روي عناصر كمياب و نادر خاكي مبين يك الگوي تخت و يكسان REE ها به همراه تهي‌شدگي از عناصر Th, V, Nb, Zr و همچنين غني‌شدگي ازAl, Rb, Sr و Mn و خاستگاه رسوبي سنگ‌هاي مادر اين ذرات و به عبارتي هم منشاء بودن آنها مي‌ باشد.

Recently Khuzestan province in southwest of Iran is affected by dust storm phenomena. This feature makes some problem in agriculture, Transportation, Communication and human health side effect in this province. Due to no enough research and study on physical and chemical characteristics of this dust storm in Iran, providing a systematic investigation is necessary. In addition of Geochemistry of particles Geo-Environmental characteristics of Trace elements as a major pollution is very important. In this way, 39 samples from dust storms in Khuzestan province were collected for XRF and ICP-MS analysis. XRF result show that composition of these dust particles is similar to other dust particles in the world and Silty-Clay is dominant composition. The most important oxides are SiO2 ، Al2O3 ، Fe2O3 ، CaO, K2O and MgO. An eroded sedimentary environment presented for source of these particles. Flat REE pattern with depletion in Th, V, Nb, Zr and enrichment in Al, Rb, Sr and Mn indicate that these particles have a same source.