زمين¬شيمي عناصر نادر خاكي كانسار رس نسوز آزادي، شمال غرب آباده، استان فارس

Geochemistry Rare¬ earth elements of Azadi refractory clay deposit, northwest of Abade, Fars provin

كانسار رس نسوز آزادي در ٢٥ كيلومتري شمال باختري آباده، شمال استان فارس واقع مي¬باشد. اين كانسار به شكل افق¬هاي بين لايه¬¬اي در درون سنگ¬هاي كربناتي- ماسه¬سنگي سازند جمال (پرمين) توسعه يافته است. بر اساس ويژگي¬هاي فيزيكي در يكي از لايه¬هاي ملاحظه شده در اين نهشته، سه تيپ خاك نسوز تشخيص داده شده است كه به ترتيب از پايين به بالا شامل (1) كانسنگ سفيد-خاكستري، (2) كانسنگ قرمز و (3) كانسنگ زرد مي¬باشند. يافته¬هاي كاني¬شناسي نشان مي¬دهند كه كاني¬هاي اصلي سنگ¬ساز كانسنگ¬هاي خاك نسوز شامل كائولينيت، ايليت، كوارتز، آناتاز، هماتيت و گوتيت هستند. الگوي توزيع REEs (به هنجار شده نسبت به كندريت) تفريق و غني¬شدگي LREEs نسبت به HREEs و بي هنجاري منفي Eu در طي فرايندهاي كائولينيتي شدن نشان مي¬دهند. محاسبات شاخص هوازدگي مطلق، با فرض Al به عنوان عنصر بي¬تحرك و پوسته قاره¬اي بالايي(UCC) به عنوان منشا براي مواد مادر در نيمرخ مورد مطالعه نشان مي دهند كه تغييراتpH، كنترل كانيايي، جذب سطحي، روبش و ناهمگني پروتوليت نقش مهمي در توزيع REEs در كانسنگ¬هاي اين نهشته ايفا نموده¬اند. ضرايب همبستگي بين عناصر پيشنهاد مي¬كنند كه تمركز و توزيع REEs در كانسنگ¬ها توسط كاني¬هاي زيركن، آناتاز و فسفات¬هاي ثانويه كنترل گرديده است.

Azadi refractory clay deposit is located in ~25 km northwest of Abadeh, north of Fars province. This deposit is developed as interlayer horizons within Jamal carbonate-sandstone formation (Permian). Based on the physical characteristics of the considered layers, three types of refractory clay is detected which include (1) white - gray ore, (2) red ore and (3) yellow ore respectively from top down. Mineralogical findings show that the main rock-forming mineral ores refractory clay include Kaolinite, illite, quartz, anatase, hematite and goethite. The distribution pattern of REEs (normalized to chondrite) show subtraction and enrichment HREEs to LREEs and negative Eu anomaly during processing of kaolinite. Calculations of absolute weathering index,assuming Al as an immobile element and the upper continental crust (UCC), as a source for material with the pattern of in the study show that changes in pH, mineral control, adsorption, scavenging and heterogeneous protoliths have played an important role in the distribution of REEs in ores of the mine. Correlation coefficients between elements suggests that concentration and distribution of REEs in ore is controled by mineral zircon, anatase and secondary phosphate.