پتروگرافي، دگرساني و پتانسيل اقتصادي سنگ‌هاي آتشفشاني ترشيري منطقه بشگز (شمال‌غرب سربيشه، خراسان جنوبي)

Pertrography, alteration and economic potential of Tertiary volcanic rocks of Boshgaz area (northwest of Sarbisheh, Southern Khorasan province)

منطقه بشگز در شمال باختري سربيشه (استان‌ خراسان جنوبي)، 50 كيلومتري خاور شهر بيرجند قرار گرفته است. منطقه از ديدگاه زمين‌ساختى در مرز ايالت ساختارى سيستان و بلوك لوت واقع شده است. براساس بررسي¬هاي صحرايي و ميكروسكوپي سه نوع واحد سنگي از جمله واحد گدازه¬اي (آندزيت، كوارتزآندزيت، پيروكسن آندزيت و بازالت)، واحد آذرآواري (توف و برش) و واحد رسوبي (شيل، ماسه‌سنگ و كنگلومرا) در منطقه شناسايي شده است. در مقاطع ميكروسكوپي بافت¬هاي اصلي واحدهاي گدازه‌اي پورفيري بوده و در برخي نقاط شامل شواهد غيرتعادلي ( بافت‌ غربالي، خوردگي، منطقه¬بندي و حاشيه سوخته) مي¬باشد. مهمترين زون‌هاي آلتراسيوني شامل؛ پروپيليتيكي، سريسيتي، سيليسي‌شدن و آرژيليكي مي¬باشند. پتانسيل اقتصادي منطقه شامل سنگ‌هاي پرليتي، دياتوميت‌ها و سنگ‌هاي سيليسي نيمهقيمتي هستند. مطالعات كاني شناسي (XRD) و تجزيه شيميايي (XRF) نشان داد كه دياتوميت‌هاي منطقه بشگز از نوع سيليسي مي‌باشند. سنگ‌هاي نيمه‌قيمتي عمدتاً آگات، ژاسپر و رگه‌هاي سيليسي مي‌باشند و سنگ‌هاي درون‌گير سنگ‌هاي سيليسي عمدتاً توف‌هاي آندزيتي و آندزيت‌هاي شديدا دگرسان شده مي‌باشند. افزايش شدت دگرساني و هوازدگي باعث شده كه اين سنگ‌ها از سنگ درون‌گير جدا شده و در زمينه‌اي از رسوبات مشاهده گردند.

Boshgaz area in northwest Sarbisheh )Southern Khorasan province(, is located 50 Kilometers east of the Birjand city. Based on geotectonic perspective the area is located in the border of sistan suture zone and lut block. Based on microscopic and field investigations three types of rock have been detected that including, volcanic rocks (Andesite, Quartz andesite, Pyroxeneandesite, Basalt), pyroclastic rocks (tuff and breecia) and sedimentary rocks (Shale, Sandstone, Conglomerate). In microscopic section, the main texture of volcanic rocks is porphyry and in some parts disequilibrium evidence (sieve texture, corrosion, zoning and opacitization rim) is present. The most important alteration zones including: propylitic, silicification, sericitization and argillic. The economic potential of the area, including perlite rocks, diatomite and semiprecious silicified rocks. Mineralogical study (XRD) and geochemical analysis (XRF) show that Boshgaz diatomite is silica type. Semiprecious silicified rocks which are mostly agate, jasper and silicified veins. The host rocks of silicified rocks are andesitic tuff and strongly altered andesite. Increasing of weathering and alteration intensity has caused that this rocks have separated from their host rock and seen in sediments.