علم ديني و فرهنگ سازي در پرتو ارزش اخلاقي

علم و آگاهي، به جهت قرارگيري در ذيل مباني، اثرگذارترين بخش فرهنگ است. نگاه به علم مطلوب در تعاليم اسلامي با تركيب «علم ديني» بيان شده است. نظريه هايي كه تاكنون به تبيين «علم ديني» پرداخته اند، ناظر به معلوم پيشيني هستند. در نگاهي نو، با تكيه بر اصل «اتحاد علم، عالم و معلوم» در حكمت صدرايي و با عنايت به «حُسن فعل اخلاقي»، علم، معنايي گسترده تر و عميق تر مي يابد. اين علم، ناظر به معلوم پسيني است؛ به نحوي كه علم، يك توليد جديد خواهد بود كه ديني بودن آن به «حَسَن» بودن آن از نگاه تعاليم متعالي اسلام باز مي گردد. اين تبيين از علم ديني، شمولي بيش از تعاريف سابق داشته و حتي مي تواند شامل معلومات به ظاهر غيرديني هم بشود. نگاه از اين دريچه بيان مي دارد بنا به شاكله تركيب يافته از علم، عالم و معلوم، موضوعاتي مانند «اخلاق، عرفان، توحيد» گرچه معلومي ديني دارند، اما مي توانند به توليد علم غيرديني منجر شوند؛ و موضوعاتي مانند «مغالطه، بيماري، خدعه» گرچه معلومي غيرديني دارند، اما مي توانند مولد علم ديني باشند. از آنجايي كه علم ديني به مثابه نظريه اي است كه حامل قوي ترين بن مايه تمدن نوين اسلامي است، اين نگاه مي تواند ضمن جذابيت و كيفيت-بخشي، به فرهنگ پذيري اسلام در بين مسلمانان و غيرمسلمانان، كمك شاياني بنمايد.