نقش اسفار اربعة صدرايي در مواجهة ملاصدرا با فرهنگ زمانه

طريقه سير و سلوك و پيمودن طريق هدايت از ديرباز مورد توجه عرفا و عالمان دين بوده است و هر يك از عارفان به نوعي از سير و سلوك و سفرهاي معنوي سخن گفته اند. سفر معنوي در حقيقت گام برداشتن سالك از خود به جانب حق است و در اين سفر مقامات و منازلي را بايد پيمود. در اين ميان فيلسوف بزرگ و عالي مرتبه ملاصدراي شيرازي به تبعيت از علماي عصر خود به تبيين سفرهاي چهارگانه مي پردازد و با تاكيد بر سفر سوم و چهارم به بيان نقش بي بديل عالمان ديني مي پردازد. از نظر صدرا مقام ولايت و هدايت جامعه رسالتي است كه بر دوش علماء جامعه نهاده شده است و اين امر از رهگذر تزكيه و تهذيب نفس در دو سفر نخست و تكميل آن در دو سفر سوم و چهارم ميسر خواهد بود. ضرورت پرداختن بدين امر از ين جهت است كه چون وي در زمانه اي مي زيسته است كه فهم مردم زمانه از معارف دچار نوعي كژتابي شده است و به عقيده او منشا انحرافات فرهنگي جامعه عالمان دين و جهله صوفيه اند، سعي مي كند تا انحرافات جامعه زمانش را بيان كند و زنگار از چهره فضاي حاكم بر جامعه بزدايد. به نظر مي رسد كه ملاصدرا بر اين باور است كه اگر بخواهد فرهنگ زمانه اش را تعالي بخشد بايد به سراغ عالمان ديني برود و آنها را اصلاح نمايد. بر همين اساس ابتدا كژتابي هاي عالمان عصرش را بيان مي دارد وسپس به تبيين و تشريح مقصد مي پردازد.