اخلاقيات داوري و سردبيري: چالشي پويا در ارزشيابي علم و فناوري

جايگاه داوري و سردبيري به عنوان بخشي از جامعۀ نامحدود و حرفه اي پژوهش علم، مورد توجّه فزاينده‌اي است. چنين اهميتي با پيشرفت‌هاي روزافزون علمي، شمول جهاني يافته و لزوم اطّلاع‌رساني آن در جوامع علمي بيش از پيش مشهود و متمايز است. لذا، هدف اين پژوهش، بسط آگاهي ها و طراحي و تبيين راه‌كارهاي نوين جهاني در خصوص اخلاقيات بهينۀ داوري و سردبيري در جهت بهبود ارزشيابي آموزش و پژوهش علم و فن‌آوري است.شيوه تحقيق مبتني بر كنكاش و نقد اصل-به-اصل و اصل-به-فرع عناصر و فرضيات موجود در فلسفۀ داوري و سردبيري، و نظريه‌پردازي پسانوگرا به طرق قياسي و استقرايي از منظر فلسفه ايراني و جهاني ارزشيابي علم است. روش‌شناسي تحقيق بر اساس مهمّ‌ترين روش‌هاي مورد استفاده در انجام آزمايشات و آزمون فرضيه‌هاي فلسفي پسانوگرا مي‌باشد. رونمايي از فرآيند پژوهش و ارائۀ ثمرات آن به جامعه علمي نيازمند اصلاحات منتقدان علمي-ادبي است. طبع منصفانه داوري همراه با رعايت سياست هاي استاندارد، و به‌كارگيري نيروي اخلاص و تقواي علمي سبب اتخاذ تصميمات بي تبعيض و عاري از تعصب علمي مي ‌گردد. استقلال داوري با حذف ناسازگاري ها در ارزيابي‌هاي نهايي نشريات، بدون مراعات روابط تجاري، و با راهنمايي هاي مدبرانه و بي طرفانه، سبب بهينه سازي دقّت و صحت مراحل بررسي مي شود. استانداردسازي قوانين نظام هاي پژوهشي مطابق با توانمندي‌هاي انتقادي-پيشنهادي محقّقان از الزامات جوامع آموزشي-پژوهشي پسامدرن است. درنورديدن مرزهاي كمال مطلوب جوامع پژوهشي، در گرو اصالت وفاداري داوران به استانداردهاي جهاني و شيوه هاي عالي مديريّتي است. داوران، مسئول جواب‌گويي به كيفيّت اخلاقي نوشته‌هاي قابل چاپ هستند. رعايت اصول استاندارد داوري و اتخاذ تصميم‌ها با حفظ سياست هاي استاندارد و جهاني داوري، سبب ترغيب شفافيت گزارش دهي پژوهش توسط پژوهش‌گران خواهد شد. با پي‌گيري موشكافانه نتايج تصحيحات و عدم سوء استفاده از رابطه داوري با مالكان يا ناشران، از صحت تام پژوهش محافظت مي شود. داوران علم با تشخيص اخلاقي قادر به به ارزيابي، ارزشيابي، آسيب‌شناسي و تشخيص دقّت آزمايشات و مطالعات انساني و حيواني خواهند بود. تشويق بحث پژوهشگرانه توسط داوران بدون افشاي اطّلاعاتي، دقّت نگرش به انتقادات علمي-ادبي را بهبود مي دهد. تعامل با نويسندگان و منتقدان ادبي به ارزيابي بهينه نتايج داوري مي انجامد.كمال مطلوب جوامع علمي و بشري، مرهون اصالت وفاداري داوران و ارزيابان به استانداردهاي جهاني و شيوه هاي عالي و اخلاقي مديريّتي است. ضروري است داوران و سردبيران سياست هاي شايسته‌اي براي بررسي ناسازگاري هاي نوشته‌هاي علمي داشته باشند. نتيجۀ نهايي رعايت اخلاقيات جهاني داوري و سردبيري، اطمينان از صحت ثبت و نشر پژوهش و بهبود آثار آن بر كيفيّت حيات دانش‌بنيان و اقتصادساز مي باشد.