تحليل داده‌هاي سنجش از راه دور (ژئوماتيك) در بررسيهاي آركئومتالورژي بر معادن باستاني محدوده جيان و فريادان در استان فارس

در اين نوشتار به نتايج بررسي‌هاي جديدي كه در آن از توانمندي‌هاي سامانه اطلاعات جغرافيايي و داده‌هاي سنجش از دور - به عنوان ابزاري كمك كننده - جهت اكتشاف معادن باستاني و پتانسيل‌هاي معدنكاري باستاني در حوزه جنوبي ايران، ناحيه‌ي فارس استفاده شده است، پرداخته مي‌شود. بر اين اساس بيشتر توجه معطوف به نهشته‌هاي سولفيدي مس ناحيه جيان با پاراژنز Cu – Au - As و آهن در ناحيه فريادان با پاراژنز Fe – Mn مي‌گردد. در اين راستا از تصاوير ماهواره‌اي با قدرت تفكيك مكاني بالا به منظور كاوش بصري پديده ها، از مدل رقومي ارتفاع (DEM ) جهت تحليل و تفسير ريخت‌شناسي ساختار‌هاي سطحي و پستي و بلندي زمين‌، GIS به عنوان يك سامانه‌ي اطلاعاتيِ مكان مبنا به‌عنوان ابزاري براي ذخيره‌سازي، ويرايش، تحليل اطلاعات و ترسيم نقشه‌ها و همچنين از ديگر نرم‌افزارهايي همانند ArcGIS 9.2 و ERDAS 8.7 استفاده شده است. معدن مس جيان و معدن آهن فريادان در 120 كيلومتري شمال تخت جمشيد (پرسپوليس) و جلگه مرودشت قرار گرفته‌اند. محل‌هاي قرار‌گيري اين معادن و همچنين پراكندگي سرباره‌هاي ذوب موجود، وجود يك ارتباط صنعتي بين نواحي معدني و اماكن تاريخي مهم در اين ناحيه از دوره هخامنشي (330-550 ق.م.) را نشان مي‌دهد. فراواني آثار فلزي به سبك ها، اشكال و كاربري‌هاي متفاوت در تخت جمشيد، پاسارگاد و نواحي ديگر در استان فارس دليلي بر استفاده از فلزات و آشنايي با تكنولوژي ذوب آنان بوده است. مطالعه بافت ميكروسكپي سرباره‌ها و خصوصيات شيميايي آنان همچنين تكنيك حفر چاه ها و تونل‌هاي استخراجي توجه بر آن دارد كه اين نواحي در يك دوره‌ طولاني و مشخصي از زمان، منطقه‌اي استراتژيك و با گستردگي زياد از لحاظ صنعتي بوده است. اين مقاله برگردان تكميل شده مقاله زير است. در اين مقاله خصوصيات سرباره هاي مكشوفه مورد بحث قرار نگرفته بود كه در اين نوشتار به رشته تحرير در آمده است.