تحليلي بر سهم قهستان در پرورش نخبگان سياسي، علمي و ادبي در قرون نخستين اسلامي

قهستان ايالتي در شرق ايران بود كه تاريخ و جغرافياي آن با خراسان عجين شده است. ايالت قهستان گرچه در ساختار سياسي و اداري بخشي از خراسان بزرگ بوده است، اما در منابع متعدد جغرافيايي، تاريخي و ادبي از آن تحت نام واحد جغرافيايي مستقل و متمايزي ياد شده است. قهستان به دلايلي از جمله موقعيت جغرافيايي و سياسي و نزديكي به مراكز علمي اين عصر از جمله نيشابور، بلخ و ساير نواحي خراسان از اهميت قابل توجهي برخوردار بوده و تأثير و تأثرات بوضوح مشهود است. اكثر مشاهير قهستان به حكم مقتضيات عصر، در عرصه ي علوم ديني (فقه، حديث، قرائت ، كلام، صرف و نحو و ...) فعال بودند كه به نوعي علاوه بر دلبستگي، منبع درآمد نيز محسوب مي شد. گرچه در عرصه ي شعر و شاعري، ادبيات، رياضي، طب و ... نيز طرفداراني از اين خطه ظهور كردند كه نه تنها در قهستان بلكه در خراسان و كل قلمرو اسلامي به چهره-هايي نام آشنا بدل شدند. در اين بين صاحب منصباني نيز بودند كه از قهستان به مدارج بالائي چون وزارت و ساير پست هاي دولتي دست يافتند كه اغلب بي ميل به شاعري و ادبيات نبودند. شهرهاي تون، زوزن، پشت و خواف از كانون هاي عمده ي نخبه پروري در اين ايالت بشمار مي رفتند. اين پژوهش در پي پاسخ دادن به اين پرسش است كه قهستان چه سهمي در پرورش نخبگان (سياسي، نظامي، علمي و ادبي) در قرون نخستين اسلامي داشته است؟ بنابراين هدف از اين پژوهش بررسي سهم قهستان؛ به عنوان يكي از تعيين كننده ترين مناطق ايران و جهان اسلام در پرورش مشاهير در قرون نخستين اسلامي مي باشد كه بدون شك مي تواند به شفافيت بخش هايي غبار گرفته و تاريخ اين سرزمين؛ كمكي هر چند كوچك نمايد. پژوهش حاضر به روش توصيفي- تحليلي و بر اساس منابع كتابخانه اي نگاشته شده است. مبناي پژوهش منابع اصيل و بنا بر اصل امانتداري است.