طنزهاي فلسفي در اشعار عطار

طنز تقريباً همپاي تكوين شعر و ادب در زبان فارسي سابقه دارد. از اخوانيات كه طنزهاي دوستانه بين اديبان و شاعران محسوب مي شود تا طنزهاي گزندة چرند و پرند دهخدا فاصلة زماني هزار ساله اي است كه انواع گوناگون طنزهاي فردي، سياسي، اجتماعي، عرفاني و ... را در خود جاي داده است. علاوه بر اين، در عرصة ادبيات فارسي شاهد نوع ديگري از طنز هستيم كه مي توان آن را طنز فلسفي ناميد. بيشتر رباعيات خيّام و برخي از اشعار حافظ، رنگ فلسفي دارند و چون و چرا در كار جهان را پيش مي كشند؛ با اين حال، شاخص ترين ردّپاي اين نوع طنز ها در اشعار عطار به چشم مي خورد. اين نوشتار به وسيلة فنّ تحليل محتوا، نشان مي دهد كه اوضاع نابسامان سياسي و اجتماعي در قرن ششم، موجي از اعتراض را در انديشة عطار پديد آورده؛ ليكن از آنجا كه وي نتوانسته اين اعتراض ها را به صورت مستقيم بيان كند به ناچار به صورت غير مستقيم، پاره اي از مصيبت هاي مردم ستمديده را در قالب اين نوع طنزها بيان و به طرز ظريف و ماهرانه به نظام هستي و خداوند و جامعه اش از زبان ديوانگان و عقلاي مجانين اعتراض كرده است.